تبيين چارچوب بهينۀ تحقق‌پذيري بازآفريني خلاق در بافت تاريخي تهران

يكي از چالش‌هاي مهمي كه بسياري از مراكز شهرها و به‌ويژه بافت‌هاي تاريخي با آن مواجه‌اند، عدم انطباق ساختار فضايي اين بافت‌ها با نيازها و فعاليت‌هاي امروزي است. در سال‌هاي اخير، بي‌توجهي به بافت‌هاي تاريخي، آن‌ها را از جريان زندگي دور كرده است. اين بافت‌ها از يك سو با فرسودگي و چالش‌هاي بسياري از جنبه‌هاي كالبدي،‌ اقتصادي و اجتماعي مواجه هستند و از سوي ديگر ظرفيت‌ها و ارزش‌هاي هويتي،‌ فرهنگي، تاريخي، اجتماعي و اقتصادي بسياري دارند كه اين امر بازآفريني را به اقدامي مهم و ضرورتي ‌انكارناپذير در مواجهه با آن‌ها تبديل كرده است. اين بافت‌ها از ظرفيت‌هاي بي‌نظيري براي ساخت و احياي فضاهاي خلاق، شكل‌گيري صنايع خلاق و جذب و نگه‌داشت گروه‌هاي خلاق برخوردار هستند. به همين سبب الگوي بازآفريني خلاق مبتني بر ارتباط ميان اقتصاد و فرهنگ و توليد مكان‌هاي خلاق در زمينۀ مراكز شهري به‌ويژه مراكز تاريخي از ظرفيت قابل‌توجهي برخوردار است. هدف اين پژوهش تبيين چارچوب تحقق رويكرد بازآفريني خلاق در بافت تاريخي تهران است؛ چرا كه اين بافت علي‌رغم ارزش‌هاي هويتي با فرسودگي مفرط به‌ويژه در سال‌هاي اخير روبه‌رو بوده است. رويكرد اين پژوهش آميخته است و از روش دلفي به‌منظور تدوين شاخص‌ها و از روش تحليل محتواي كيفي داده‌هاي متني حاصل از مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختاريافته در تبيين چارچوب تحقق رويكرد بازآفريني خلاق در بافت تاريخي شهر تهران استفاده شده است. يافته‌هاي پژوهش بيانگر آن است كه بافت تاريخي تهران با دوگانه‌اي از دارايي‌ها و محدوديت‌هاي ساختاري در مواجهه و تحقق رويكرد بازآفريني خلاق روبه‌رو است كه نتيجۀ آن همچنان افت كيفيت بافت و عدم ‌بهره‌گيري حداكثري از توان و ظرفيت‌هاي موجود در بافت بوده است. در چنين شرايطي رويكرد بازآفريني خلاق مي‌تواند به الگويي مناسب براي بافت تاريخي و به موتوري براي توسعۀ اقتصادي و فرهنگي شهر تهران تبديل شود. در اين پژوهش به‌منظور ارائۀ چارچوب تحقق‌پذيري رويكرد بازآفريني خلاق در بافت تاريخي تهران، شاخص‌ها و مفاهيم استخراج‌شده در قالب مفاهيم در ارتباط با فرايند بازآفريني و مفاهيم مربوط به محتوا و محورهاي موضوعي بازآفريني، در سه بخش شاخص‌هاي بازآفريني خلاق، ساختارهاي پيشران و محدودكنندۀ تحقق رويكرد بازآفريني خلاق و راهكارهاي مواجهه بازتنظيم مي‌شوند.