واكاوي عدالت فضايي در تخصيص كاربري‌هاي اراضي شهري (مطالعۀ موردي: مناطق پنج‌گانۀ شهر اردبيل)

برنامه‌ريزي كاربري اراضي شهري يكي از هسته‌هاي مهم در نظام برنامه‌ريزي شهري است. بدين منظور نظم فضايي و توزيع منابع و امكانات در مناطق شهري (از جمله شهر اردبيل) و برخورداري از عدالت فضايي براي بهره‌مندي مردم و نيازهاي جامعه شهري حائز اهميت است. در همين خصوص، رشد جمعيت و مهاجرت به همراه رشد فيزيكي شهر اردبيل به‌طرف روستاهاي پيرامون موجب شده است در برخي موارد كاربري اراضي شهري آن به‌صورت نامتناسب و دور از اصول ايجاد شود كه در نگاه اول نشانگر توزيع و مكان‌گزيني ناهمگون و ناسازگار كاربري‌ها در سطح شهر است. از همين رو هدف اين پژوهش واكاوي عدالت فضايي در تخصيص كاربري‌هاي اراضي شهري با استفاده از تكنيك‌هاي تحليل منطقه‌اي در مناطق پنج‌گانۀ شهر اردبيل است. روش تحقيق حاضر توصيفيتحليلي و جمع‌آوري منابع و اطلاعات به‌صورت كتابخانه‌اي بوده است. براي سنجش وضعيت عدالت فضايي در شهر اردبيل از مقايسۀ سرانه‌ها، سطوح اشغالي و تحليل شاخص ظرفيت از مدل LQI و GIS و تكنيك‌هاي تحليل منطقه‌اي نظير آنتروپي شانون و ضريب اختلاف يا پراكندگي استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد در ارزيابي كمي با توجه به مقايسۀ مناطق در شهر اردبيل، كاربري مسكوني بيشترين و كاربري تأسيسات شهري كمترين سطوح اشغالي و سرانه را به خود اختصاص داده است. مقايسۀ كاربري‌ها با استفاده از مدل ضريب مكاني با خط نرمال LQI بيانگر آن است كه بيشتر كاربري‌ها پايين‌تر از خط نرمال يك قرار دارند كه اين مسئله نشان‌دهندۀ كمبود امكانات در مناطق شهرداري اردبيل است. براساس بررسي مدل ضريب آنتروپي با توجه به Ln به‌دست‌آمده، همۀ كاربري‌هاي موردمطالعه در مناطق، داراي وضعيت نامتعادل و نامتوازن فضايي است. همچنين بررسي ضريب پراكندگي بيانگر آن است كه به غير از ضريب پراكندگي كاربري مسكوني، ساير كاربري‌ها نيز داراي ضريب پراكندگي بسيار بالا هستند كه نشان‌ مي‌دهد توزيع فضايي بسيار نامتعادل و عدم تحقق اصل عدالت‌محوري در توزيع شاخص‌هاي موردمطالعه در مناطق پنج‌گانۀ اردبيل است.