تحليل اثر ميكروكليمايي بوستان‌هاي بزرگ بر تعديل دماي سطحي فضاهاي شهري (مورد مطالعه: شهر تهران)

رشد لجام‌گسيختۀ كلان‌شهر تهران در چند دهۀ اخير بيش از همۀ فضاهاي سبز شهري و باغات و مزارع حاشيه‌اي تهران را تخريب كرد. اين در حالي است كه بوستان‌ها و فضاهاي سبز شهر علاوه بر اينكه مانند ريه‌هاي شهري تنفس شهر را كنترل مي‌كنند، در تعديل و كنترل دماي شهري و هيدرولوژي نقش غيرقابل‌انكاري دارند. آلودگي شهري سال‌هاي اخير اگرچه كاملاً زاييدۀ تخريب فضاهاي سبز شهري نيست، به‌طور قطع مي‌توانست در كاهش آلودگي نقش كنترل‌كننده‌اي داشته باشد. ترغيب و توجه‌دادن برنامه‌ريزان و مديران شهري به نقش و اهميت بوستان‌ها و فضاهاي سبز شهري در كنترل دما، آلودگي و هيدرولوژي شهري، نقش مؤثري دارد. هدف تحقيق تحليل اثر ميكروكليمايي شهري بوستان‌هاي بزرگ شهر تهران در فصل تابستان است. به همين منظور هفت بوستان بزرگ شهر تهران به‌عنوان نمونه انتخاب ‌شده است تا اثر پوشش سبز را در تعديل دمايي سطحي زير درخت و پهنه‌هاي اطراف نشان داده شود. در اين پژوهش با استفاده از داده‌هاي لندست 8 دماي سطحي هفت بوستان بزرگ شهر تهران براي يك روز گرم تابستاني استخراج ‌و تغييرات دمايي درون بوستان براساس انبوهي و تراكم كمتر و عرصه‌هاي لخت بررسي شده است. در ادامه با انتخاب يك برش عرضي بين بخش پرپوشش داخل بوستان تا منطقۀ مسكوني حاشيۀ بوستان تغييرات دمايي ايجادشده ارزيابي شده است. نتيجۀ اين تحقيق نشان داد تفاوت دمايي حاصل از تابش از سطوح سبز و برگ‌هاي درختان و سايه‌اي كه در زير درخت ايجاد مي‌شود نسبت به سطوح خاكي و بدون آسفالت بسته به ارتفاع بوستان بين 15 تا 9 درجۀ سانتي‌گراد ايجاد مي‌كند؛ براي ‌مثال، در بوستان سرخه‌حصار و لويزان اين تفاوت در محدودۀ 15 درجۀ سانتي‌گراد و در بوستان ولايت حدود 9 درجۀ سانتي‌گراد بوده است. اين تحقيق همچنين بيانگر آن است كه گونه‌هاي پهن‌برگ نقش بسيار بالاتري در كاهش دماي سطحي نسبت به گونه‌هاي سوزني‌برگ دارند. در ارتباط با نقش بوستان در تعديل دماي محيط اطراف، بوستان‌هاي لويزان و سرخه‌حصار بيشترين تعديل دمايي و بوستان چيتگر كمترين اثر تعديلي بر فضاهاي مسكوني اطراف داشته است. از لحاظ شيو حرارتي ايجادشده بين منطقۀ پرتراكم تا منطقۀ مسكوني، اطراف بوستان‌هاي كوهسار و لويزان بالاترين شيو حرارتي را داشته‌اند. اين پديده، به‌دليل تغييرات شديدتر پوشش درختي بين منطقه پرتراكم و منطقه مسكوني و عامل ارتفاع يا شيب ارتفاعي به‌وجود آمده است. برعكس در ساير بوستان‌ها شيو دمايي بين منطقۀ پرتراكم تا منطق مسكوني حاشيۀ بسيار ملايم و بطئي بوده است.