ارزيابي كيفيت محيط شهر رشت از ديدگاه برنامه‌ريزي شهري تنوع‌گرا (با تأكيد بر چهار گروه اجتماعي زنان، توان‌خواهان، سالمندان و كودكان)

بسياري از سازوكارهاي برنامه‌ريزي شهري جهان با پذيرش تنوع و گوناگوني ساكنان شهري به‌سوي به‌كارگيري رويكردهاي تنوع‌گرا و گنجاندن تنوع‌ها و تفاوت‌ها در فرايندهاي برنامه‌ريزي شهري تغيير مسير ‌داده‌اند، اما سازوكار برنامه‌ريزي شهري كشور ايران و به‌تبع آن ‌شهر رشت در سايۀ تفكرات مدرنيسم همچنان با شهروندان به‌صورت نوعي واحد برخورد مي‌كنند و تفاوت‌هاي سني، جنسيتي، قومي‌نژادي، مذهبي، تفاوت در توانايي جسمي و درنتيجه تفاوت در نيازهاي شهروندان در شهر را در نظر نمي‌گيرند. هدف از اين مطالعه، ارزيابي كيفيت محيط شهر رشت از ديدگاه برنامه‌ريزي شهري تنوع‌گرا و پاسخگويي به نيازهاي فضايي متفاوت چهار گروه‌ اجتماعي زنان، توان‌خواهان، سالمندان و كودكان است. اين مطالعه از نظر هدف از نوع كاربردي و از نظر روش، توصيفي‌تحليلي است. براي گردآوري داده‌ها از پرسشنامه‌هاي محقق‌ساخته و براي تحليل داده‌ها از آزمون تي تك‌نمونه‌اي و مدلسازي معادلات ساختاري در نرم‌افزارهاي SPSS و Smart PLS استفاده‌ شده است. بر پايۀ نتايج آزمون تي تك‌نمونه‌اي، كيفيت محيط اين شهر از نظر شاخص‌هاي ايمني و امنيت، امكانات و خدمات عمومي، اشتغال، حمل‌ونقل عمومي، فضاهاي بيروني و ساختمان‌هاي عمومي در پاسخ به نيازهاي هر چهار گروه اجتماعي پايين‌تر از سطح متوسط است. نتايج مدلسازي معادلات ساختاري نشان مي‌دهد شاخص «امكانات و خدمات عمومي» با ضرايب مسير 0.382 و 0.443 بيشترين تأثير را در كيفيت محيط شهر براي زنان و كودكان دارد. همچنين دو شاخص‌ «حمل‌ونقل عمومي» و «فضاهاي بيروني و ساختمان‌هاي عمومي» با ضرايب مسير 0.423 و 0.298 بيشترين تأثير را در كيفيت محيط شهر براي سالمندان و سه شاخص‌ «فضاهاي بيروني»، «ساختمان‌هاي عمومي» و «حمل‌ونقل عمومي» با ضرايب مسير 0.324، 0.279 و 0.278 بيشترين تأثير را در كيفيت محيط شهر براي توان‌خواهان دارند. تحليل‌ها نشان مي‌دهد براي دستيابي به محيط شهري تنوع‌گرا و همه‌شمول، گذار از رويكرد يكسان‌نگر فعلي به رويكرد تنوع‌گرا و گنجاندن تنوع‌ها و تفاوت‌ها در فرايندهاي سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي شهري ضروري است.