بررسي بينامتني فردوس‌المرشديه با متون ديني و عرفاني (با تكيه بر رسالۀ قشيريه)

لازمة درك آثار ادبي آگاهي از پيش‌متن‌ها و آثار پيش از آن است. بر اين اساس، كشف و دريافت سرچشمه‌هاي متون ادبي يكي از روش‌هاي فهم بهتر آن‌ها به‌شمار مي‌آيد. در اين پژوهش با هدف بررسي ميزان تأثيرپذيري فردوس‌المرشديه از متون ديني و عرفاني، با روش توصيفي تطبيقي به بررسي بينامتني آن براساس نظرية ژرار ژنت پرداخته شده است. با مطالعة بيش‌متنيتي احوال و كرامات شيخ ابواسحاق كازروني (352-426 ﻫ.ق) در فردوس‌المرشديه، اسطوره‌سازي از قهرمان برمبناي ديرينه‌الگوها و نظيره‌سازي از شيوة زندگي و معجزات و داستان‌هاي پيامبران به‌وسيلة مريدان او براي نشان دادن علوّ مقام و عظمت پيرشان مشهود است. بررسي بينامتني فردوس‌المرشديه با ديگر متون عرفاني در سطح مضامين و اصطلاحات عرفاني، آيات و احاديث، حكايت‌ها و نقل‌قول‌هاي عارفان، گواه وجود بينامتنيت صريح در مضامين آن با رسالة قشيريه است. بنابراين رسالة قشيريه از منابع مطالعاتي شيخ ابواسحاق كازروني و مريدان او بوده است و شيخ ابواسحاق برخي از مضامين عرفاني، حكايت‌‎ها و اقوال و ديدگاه عارفان ديگر را از قشيري وام گرفته كه اين رابطة بينامتني صريح در سطح عبارات و واژگان در بيشتر موارد به‌صورت نقل قول بدون ارجاع در متن است.