بررسي كارآيي بازار آب و مقايسه آن با شيوه هاي مختلف تخصيص در شرايط كم ‏آبي

مطالعه حاضر با هدف شبيه سازي و بررسي كارآيي بازار آب و مقايسه آن با سه شيوه تخصيص بهينه، تخصيص بر اساس سهميه   بندي ثابت و تخصيص بر اساس سهميه بندي تناسبي آب صورت گرفت. منطقه مورد مطالعه زيرحوضه جيرفت واقع در حوضه آبريز هليل‏ رود و داده هاي مورد نياز مربوط به سال 1394 بود. روش مورد استفاده محاسبه تابع منفعت حاصل از آبياري و حداقل ‏سازي زيان درآمدي در كل منطقه بود. بدين منظور، ابتدا محدوديت بيست و سي درصدي در برداشت از منابع آب زيرزميني اعمال شد و سپس، بررسي شيوه هاي تخصيص بهينه، تخصيص بر اساس سهميه بندي ثابت و تخصيص بر اساس سهميه بندي تناسبي آب از لحاظ منافع حاصل از آبياري و بهره وري آب در محصولات مختلف انجام پذيرفت. پس از آن، از طريق ايجاد يك بازار آب فرضي، كارآيي بازار آب پس از اجراي اين روش هاي تخصيص مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. به‏ منظور بررسي اثر هزينه هاي مبادله بر تجارت آب، هزينه مبادله معادل صفر، پنج، ده، بيست و سي درصد قيمت آب در نظر گرفته شد. بر اساس نتايج پژوهش، چنانچه شرايط رقابت كامل بر بازار حاكم و هزينه هاي مبادله صفر باشد، تخصيص بهينه و تشكيل بازار آب منجر به تخصيص نهايي مشابه حقوق آب و منافع آبياري براي كل جامعه مي شوند و از قوانين سهميه بندي ثابت و متناسب كارآمدترند؛ همچنين، با كاهش دسترسي به منابع آب، منافع حاصل از تجارت آب افزايش و با افزايش هزينه هاي مبادله، حجم آب مبادله ‏شده و منافع حاصل از تجارت آب كاهش مي يابد.