رويكرد معرفت شناختي در اثبات عقل مفارق در سنت اسلامي: تحليل انتقادي

يك دسته از ادله اثبات عقل مفارق ادله مبتني بر رويكرد معرفت شناختي اند كه در اين جستار به تحليل انتقادي سه دليل از آن ادله خواهيم پرداخت. ما در اين پژوهش نشان مي دهيم كه اين ادله بيشتر شبيه به تبيين اند تا استدلال بر وجود عقل مفارق يعني بيشتر شبيه به فرضيه هاي روشنگري هستند كه علاوه بر برقراري سازگاري در يك نظامْ فهم چگونگي امكان يك امر را به ما مي دهند. دراين صورت، اولا، رقيب بردارند يعني مي توان فرضيه ها و تبيين هاي رقيب ارائه داد؛ ثانيا، چون ظاهرا همه اين مسائل چندتباري اند در علوم مختلف مي توان تبيين هايي ديگر براي اين امور عرضه كرد ـ تبيين هايي كه هر كدام بخشي از حقيقت را روشن مي سازند؛ ثالثا، با توجه به ملاك‌هاي اولويت تبيين شايد امروزه ديگر اين تبيين ها خيلي موفق نباشند. با اين همه، اگر اين ادله را استدلال و توجيه براي وجود عقل مفارق بدانيم، همچنان خلل هاي فراواني دارند و از رسيدن به مقصود بازمي مانند.