عبور از واقع گرايي و ضد واقع گرايي: بررسي ديدگاه ناواقع گرايي نلسون گودمن

اختلاف ميان واقع‌گرايي و ضدّ واقع‌گرايي دربارۀ وجودِ عالم واقع و نسبت آن با ذهن انسان است. نلسون گودمن اين اختلاف را اختلافي حقيقي و اصيل نمي‌داند و در اين ميان ديدگاه سومي را برگزيده و آن را «نا واقع‌گرايي» مي‌نامد. ديدگاه ناواقع‌گرايي گودمن به‌طور كامل در نظريۀ «جهان‌سازي» او تبيين شده است. بر اساس اين نظريه، جهان مستقل از ذهن وجود ندارد، بلكه انسان با ذهن و زبان خود، توصيف‌ها و نسخه‌هايي مي سازد و هريك از اين نسخه‌ها جهان خود را مي سازند. در اين مقاله، ابتدا ديدگاه كلي گودمن دربارۀ مبحث واقع‌گرايي ضدّ واقع‌گرايي و انگيزه‌ها و ريشه‌هاي نا‌واقع‌گرايي او بررسي شده است. در تبيين ديدگاه گودمن نشان داده‌ايم كه وي متأثر از مباني پراگماتيسم است و موضع او در دوگانۀ واقع‌گراييضدّواقع‌گرايي جاي نمي‌گيرد. سپس با تشريح نظريۀ جهان‌سازي و انتقادهاي وارد شده به آن كوشيده‌ايم تا حد امكان به اين انتقادها پاسخ دهيم. هر چند گودمن به وجود واقعيت في‌نفسه اعتراف نمي‌كند، اما آن را انكار نمي‌نمايد، بلكه ناديده مي‌گيرد. همچنين ضمن بررسي انتقادها نشان داده‌ايم پاسخ بسياري از آنها به‌طور ضمني در عبارات‌ گودمن وجود دارد. مهمترين انتقاد، به معيار تمايز نسخه‌هاي درست از نادرست مربوط مي‌باشد. به نظر گودمن معيار درستي يك نسخه، «متناسب بودن در عمل» است و بر خلاف نظر منتقدان، اين معيار، در واقع، معياري عيني و معتبر مي‌باشد.