واكنش عملكرد كيفي و تركيب اسيدهاي چرب روغن بادام زميني در كشت مخلوط با ذرت و كاربرد تركيبي كودهاي شيميايي فسفره و زيستي

Response of qualitative yield and fatty acids combination in groundnut oil to intercropped system with corn and combined application of chemical phosphorus and bio-fertilizers

سابقه و هدف كشت مخلوط يك راه كار ممكن براي افزايش پايداري عملكرد در گياهان زراعي است (13). پژوهشگران گزارش كرده اند كه نظام كشت مخلوط با بقولات منجر به توليد حداكثر دانه (29) و زيست توده (5) گرديد. قاسمي و همكاران (2011) گزارش كردند كه عملكرد دانه ذرت در واكنش به كاربرد تلفيقي كودهاي شيميايي و كودهاي زيستي افزايش يافت (11). مواد و روش ها اين آزمايش به صورت فاكتوريل با طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در سال هاي زراعي 1396 و 1397 در رشت اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل كود فسفره (صفر، 50 ، 100 كيلوگرم در هكتار به صورت سوپرفسفات تريپل، 50 كيلوگرم در هكتار سوپرفسفات تريپل + 200 گرم فسفات بارور2 و 100 كيلوگرم در هكتار سوپرفسفات تريپل + 200 گرم فسفات بارور2)، و نظام هاي كشت مخلوط شامل كشت خالص ذرت و بادام زميني و كشت مخلوط يك رديف ذرت + يك رديف بادام زميني (1:1)، دو رديف ذرت + يك رديف بادام زميني (1:2)، يك رديف ذرت + دو رديف بادام زميني (2:1) بود. يافته ها در اين آزمايش اثر برهمكنش كود فسفره × نظام كشت بر تمامي صفات اندازه گيري شده معني دار بود. بيشترين عملكرد دانه (2360 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد روغن (1182 كيلوگرم در هكتار)، پروتئين دانه (27/70 %)، عملكرد پروتئين (591 كيلوگرم در هكتار) و پالمتيك اسيد (10/58 %) در كاربرد 100 كيلوگرم سوپرفسفات تريپل توام با 200 گرم كود زيستي فسفات بارور2 تحت نظام كشت خالص بادام زميني به دست آمد. بيشترين ميزان روغن دانه (53/45 %) و ميزان اسيد چرب غيراشباع اولييك اسيد (66/36 %) در واكنش به مصرف جداگانه 100 كيلوگرم در هكتار كود فسفره به صورت سوپرفسفات تريپل، در نظام كشت مخلوط ذرت + بادام زميني با نسبت رديف هاي كاشت 2:1 به دست آمد. ولي، بالاترين ميزان لينولييك اسيد (32/17 %) در نظام كشت مخلوط ذرت + بادام زميني با نسبت رديف هاي كاشت 1:1 تحت تاثير كاربرد 100 كيلوگرم در هكتار كود فسفره از منبع سوپرفسفات تريپل به علاوه 200 گرم كود زيستي فسفات بارور2 مشاهده گرديد. نتيجه گيري: نتايج نشان داد كه كاربرد توام كودهاي شيميايي و زيستي فسفره عملكرد دانه بادام زميني را افزايش داد كه مي تواند ناشي از بهبود اجزاي عملكرد، افزايش رشد گياه و جذب عناصر غذايي و افزايش فتوسنتز در گياهان بادام زميني باشد. استفاده جداگانه از كود شيميايي فسفره سنتز اولييك اسيد و كيفيت روغن بادام زميني را افزايش داد. همچنين، كاربرد جداگانه كود شيميايي فسفره و نظام كشت مخلوط بادام زميني- ذرت با نسبت رديف هاي كاشت 2:1 كيفيت روغن بادام زميني را بهبود بخشيد. ولي، كاربرد تلفيقي كود شيميايي فسفره (سوپرفسفات تريپل) با كود زيستي بارور2 عملكرد كمي بادام زميني را افزايش داد. در اين آزمايش، نظام كشت مخلوط بادام زميني- ذرت با نسبت رديف هاي كاشت 2:1 و كاربرد تلفيقي كود شيميايي فسفره با كود زيستي بارور2 مي تواند جهت افزايش عملكرد دانه بادام زميني در واحد سطح قابل توصيه باشد

Background and objectives: Intercropping is a possible pathway for sustainable increases in crop yields (10). Researchers have reported that intercropping system with legumes led to maximum maize gain (24) and biological yield (4). Ghasemi et al. (2011) reported that grain yield in maize was the highest when the combination of chemical and bio-fertilizers were used (8). Materials and Methods: This experiment was performed as factorial arrangement based on randomized complete block design in 2017 and 2018 cropping deasons with three replications in Rasht, Iran. Five rate of phosphorus fertilizer (zero, 50, 100 kg/ha as super phosphate triple, 50 kg/ha as super phosphate triple + 200 g phosphate barvar2 and 100 kg/ha as super phosphate triple + 200 g of phosphate barvar2) and corn and groundnut sol cropping, and mixed cultivation of one row of corn + one row of peanuts (1: 1), two rows of corn + one row of peanut (1: 2), one row of corn + two rows of peanut (2: 1) comprised experimental treatments. Results: In this experiment, phosphorus fertilizer × intercropping system effect on all measured characteristics was significant at 5 % probability level. The greatest grain yield (2360 kg/ha), oil yield (1182 kg/ha), grain protein percentage (27.70 %), protein yield (591 kg/ha) and palmitic acid (10.58 %) were obtained in response to the application of 100 kg/ha super phosphate triple along with 200 g phosphate barvar2 bio-fertilizer under groundnut sol cropping system. The greatest grain oil percentage (53.45 %) and oleic acid (66.63 %) as the most important unsaturated fatty acid in groundnut oil were obtained in response to the application of 100 kg/ha phosphorus fertilizer as super phosphate triple, under groundnut-corn intercropping system with the ratio of 1:2 planting rows. But, the highest rate of linoleic acid (32.17 %) was observed in groundnut-corn intercropping system with the ratio of 1:1 planting rows as affected by the application of 100 kg/ha phosphorus fertilizer as super phosphate triple plus 200 g phosphate barvar2 bio-fertilizer. Conclusion: Results showed that the combined application of chemical phosphorus and bio-fertilizers enhanced groundnut grain yield that could causes by the improvement of yield components, enhancement of plant growth and nutrients absorption and increment of photosynthesis in groundnut plants. Apart application of chemical phosphorus fertilizer increased oleic acid synthesis and quality of groundnut oil. The application of chemical phosphorus fertilizer and groundnut-corn intercropping system with the ratio of 1:2 improved groundnut oil quality. But, integrated application of chemical phosphorus (super phosphate triple) plus phosphate barvar2 bio-fertilizer enhanced quantitative yield of groundnut. In this experiment, groundnut-corn intercropping system with the ratio of 1:2 and integrated application of chemical phosphorus plus phosphate barvar2 bio-fertilizer could be recommendable to enhance grain yield of groundnut per unit area.