سازمان‌دهي گروه‌واژگانِ اسناد شرعيِ آرشيو ملي ايران با رويكرد اصطلاح‌نامه‌اي

Organizing the Lexical Group of Sharia Records held at the National Archives of Iran with a Thesaurus Approach

هدف: سازمان‌دهي گروه‌واژگانِ اسناد شرعيِ آرشيو ملي ايران با رويكرد اصطلاح‌نامه‌اي به‌منظور شناسايي و استخراج روابط معنايي آنان. روش/ رويكرد پژوهش: هدف پژوهش كاربردي است و روش آن سندي (كتابخانه‌اي) و نيز مشاهده و مصاحبۀ حضوري با 10 تن از متخصصان و صاحب‌نظران نمايه‌سازي اسناد است. داده‌ها ازطريق سياهۀ وارسي گردآوري شده‌است و در دو بخشِ تحليل محتوايي براي ساختارهاي شكلي اصطلاح‌نامه با آرايه‌هاي «نمايۀ الفبايي»، «نمايۀ درختي» و «نمايۀ گردشي/ چرخشي»؛ و در بخش آزمون استفاده‌پذيري براي معيارهاي پنج‌گانۀ: «مفاهيم»، «روابط»، «يادداشت دامنه»، «درك كاربر» و «جست‌وجو و بازيابي» در طرح اصطلاح‌نامۀ اسناد شرعي، با نرم‌افزار SPSS ارزيابي، توصيف آماري و تحليل استنباطي شده‌است. يافته‌ها و نتيجه‌گيري: ازنظر كاربران براي طرح اصطلاح‌نامۀ اسناد شرعي، معيارهاي «درك كاربر» و «جست‌وجو و بازيابي» با 100 درصد كامل‌ترين ميزانِ مطلوبيت را دارند؛ معيارهاي «يادداشت دامنه» و «مفاهيم» 90 درصد مطلوبيت دارند و معيار «روابط» با 80 درصد مطلوبيت كمتري از ساير معيارها دارد. روابط معنايي در گروه‌واژگانِ اسناد شرعي با رويكرد اصطلاح‌نامه‌اي در نمايه‌هاي الفبايي، درختي و گردشي داراي مطلوبيت است.

Purpose: To organize a lexical group of Shari’a records of National Archives of Iran with a thesaurus approach in order to identify and extract semantic relations. Method and Research Design: Data for the analysis was gathered from library resources, observations, and face-to-face interviews with 10 archival records indexing professionals. A two-part checklist was designed for recording the data. Part one was used for thesaurus form structures with “alphabetical structure”, “tree index” and “revolving/ circular index” arrangements. Part two was used for usability test for five criteria including “concepts”, “relationships”, “domain notes”, “user perception”, and “search and retrieval”. To design thesaurus for Sharia records SPSS software was used for evaluation and analysis. Findings and conclusion: Evaluation of the indicators of “user perception” and “search and retrieval” resulted in 100%, “domain note” and “concepts” resulted in 90%, and “relationships” resulted in 80% desirability for the design of Shari’a thesaurus. It can be concluded that semantic relations in the lexical group of Sharia records with a thesaurus approach are desirable in alphabetical form structures and tree and circular indexes.