قدرت اقتصادي شهر استرآباد در عصر ناصري از راه تجزيه پيكسي عناصرقران هاي نقره ناصرالدين شاه قاجار ضرب شده در استرآباد

Economic Strength of Astarabad during the reign of Naser al-din Shah Qajar (1848-1896): Elemental Analysis of Naseri Silver Qirans Multiplied in Astarabad using PIXE Method

هدف در دوره ناصرالدين شاه قاجار قران هاي نقره فراواني بين سال هاي 1265-1292ق در ضراب خانه استرآباد ضرب شد. نظام ضرب سكه شهرها در دوره ناصري هرچند به صورت اسمي پيرو نظام تهران بود، ولي درعمل هر شهر نظامي خودمختار داشت و سكه بيشتر شهرها با مقادير متفاوت خلوص نقره ضرب مي شد. اين مقاله برآن است تا علاوه بر سنجش مقدار خلوص نقره و سير تغييرات آن در سكه هاي ضرب استرآباد، قدرت اقتصادي استرآباد را تبيين كند و با شهرهاي مهمتر در عصر قاجار، يعني مشهد، تبريز، اصفهان، و شيراز مقايسه كند. روش/ رويكرد پژوهش 22 سكه متعلق به 22 تاريخ دوره ناصرالدين شاه با استفاده از شيوه پيكسي تجزيه عنصري شد. يافته ها و نتيجه گيري ميانگين خلوص نقره سكه هاي ضرب استرآباد در دوره ناصرالدين شاه بين سال هاي 1265-1273ق 90.10%، بين سال هاي 1276-1287ق 86.56%، بين سال هاي 1289-1292ق 84.20%، و ميانگين سه دوره 87.42% يافته شد. ميانگين خلوص نقره سكه هاي ضرب مشهد (84%)، تبريز (82%)، تهران (90%)، اصفهان (84%)، و شيراز (90%) بود. در آخر نيز اطلاعاتي ارزشمند از نحوه تغيير عيار فلز سكه ها با فلزات مس و آهن، و نوع معادن نقره استفاده شده، يعني معادن سروزيت به دست آمد.

Purpose: During the reign of Naser al-Din Shah Qajar, there were multiple versions of silver Qirans. A version was struck in the northeast region of Astarabad. Although all versions nominally followed that of Tehran, as each city had an autonomous military system, in practice coins of most regions were struck with different amounts of silver purity. This article tends to gauge the economic power of Astarabad and compared it with other regions including Mashhad, Tabriz, Isfahan, and Shiraz, by measuring the silver purity of its coins. Method and Research Design: Elemental analysis of coins of this period using the PIXE method was the main basis of this research and 22 coins on 22 different dates were elementally analyzed. Finding and Conclusion: Changes in the purity of silver on average in periods between 1849-1857 AH. 90.10%, 1860-1871 AH. 86.56%, 1873-1876 AH. 84.20%. Overall, throughout the three periods, it multiplied by 87.42%. This explains the position of Astarabad coins to those of Mashhad (84%), Tabriz (82%), Tehran (90%), Isfahan (84%), an‎d Shiraz (90%). This research showed how to change the grade of coins with copper and iron metals, and the type of silver mines used, namely Cerussite mines.