تجسم آمال: عطار و بازآفريني آرزوها از طريق حلاج و شيخ صنعان

در هر هنر روايي و به‌طوركلي در هر روايتي، اگر نه كلِ شخصيتِ راوي، دست‌كم بخش عمده‌اي از شخص و شخصيت او بازگويي مي‌شود؛ چه در آثاري كه خود مستقيم مي‌آفريند و چه در آثاري كه به بازآفريني شخصيت‌ها و حادثه‌ها مي‌پردازد. عطار هم به‌عنوان يك راوي بزرگ كه مهم‌ترين آفريننده‌ي آثار ماندگار ادبي در ميراث روايي‌عرفاني ماست، از اين قاعده بركنار نيست. هدف اين مقاله آن است كه به‌صورتي مستدل و مستند و با تكيه بر آثار اصلي عطار، اثبات كند كه هدف اوليه و عمده‌ي عطار از آفرينشِ شيخ صنعان در منطق‌الطير و حلاج در تذكرهالاولياء و منطق‌الطير و ديگر آثار، بازتوليد آمال و ا هداف و به‌ويژه «منِ برتر و نهادِ خويش»، از طريق خلق و بسط آن دو شخصيت است كه يكي چهره‌اي كاملاً تاريخي و عيني دارد و ديگري در مرز ميان افسانه و واقعيت جا گرفته است. در واقع، عطار از طريق اين دو، تمامي خواسته‌ها و آرزوها و آمالي كه در ذهن و روان داشته، اما به‌دليل وضعيت خاص سياسي و اجتماعي و فرهنگي، موفق به تحقق‌بخشي بدان‌ها نشده است، به‌صورتي بسيار جذاب و گيرا  باز مي‌آفريند و در متن اين قصه‌ها و از طريق آن‌ها، به تماشاي منِ تحقق‌يافته‌ي خود مي‌نشيند.