گشودگيِ استعاريِ عنوان در متن: بارقه‌هاي مدرنيسم در عناوينِ آثارِ شيخ اشراق

در اين نوشتار نشان داده شده كه ماهيت استعاري متن و تعاملات استعاري ميان متن و عنوان ــ كه از مؤلفه‌هاي روايت‌هاي مدرنيستي دانسته مي‌شود ــ در برخي متون كهن نيز قابل بازيابي است. اين بدان معنا نيست كه در اين مقاله ادعا شده كه در ميان متون كهن مي‌توان آثاري هم‌ارز با آثار مدرنيستي يافت؛ بلكه صرفاً به اين معناست كه برخي از ويژگي‌ها و مؤلفه‌هاي مدرنيستي در آثار كهن ريشه داشته ‌است و چه بسا روايت‌هاي مدرنيستي بر اثر وام‌گيري، تغليظ، تكثير و بازتوليد همين خصايص به‌وجود آمده باشد. قوّت‌ گرفتن قطب استعاري در نثر (داستان) يكي از وجوه تمايز زبان‌شناختي ميان روايت‌هاي مدرن و پيشامدرن است. اين وجه تمايز در عناوين آثار مدرنيستي نيز به‌چشم مي‌خورد. در تحقيق حاضر با تكيه بر آثار شيخ اشراق، برخي خصايص مدرنيستي نثر او به‌نمايش گذاشته و نشان داده شده كه چگونه اين قابليت از متن به عنوان‌گذاري آثار او نيز نفوذ كرده است. بدين منظور از چشمانداز ديويد لاج در اثر معروفش، زبان ادبيات داستاني نوگرا: استعاره و مجاز، به آثار سهروردي نگريسته شده و همچنين نظريۀ قطب‌هاي مجازي و استعاري ياكوبسن در مسير جديدي، يعني در ارتباط با گشودگي استعاري يا مجازي عنوان در متن، به‌كار بسته‌ شده تا از اين راه تفاوت عنوان‌گذاري در آثار سهروردي با ديگر هم‌عصرانش نشان داده شود.