اثر روش‌هاي خاك‌ورزي و مديريت بقاياي گياهي برجمعيّت نماتدهاي بيمارگر گياهي در تناوب گندم ((Triticum aestivum L.، جو (Hordeum vulgare L.)و پنبه (Gossypium hirsutum L.)

اين تحقيق به‌منظور بررسي اثر شيوه‌هاي خاك‌ورزي و سطوح مختلف نگهداري بقاياي گياهي بر جمعيّت نماتدهاي بيمارگر گياهي در سيستم تناوبي گندم ((Triticum aestivum L.، جو  (Hordeum vulgare L.)و پنبه  (Gossypium hirsutum L.)به‌مدت پنج سال زراعي (1395-1390) در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گناباد اجرا شد. آزمايش بر پايه كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي و با سه تكرار انجام شد. روش‌هاي خاك‌ورزي شامل، خاك‌ورزي متداول (شخم + ديسك + تسطيح + كاشت با بذركار)، كم خاك‌ورزي (چيزل پيلر يا ديسك + كاشت با بذركار) و بي خاك‌ورزي (كاشت مستقيم با بذركار no till) در كرت‌هاي اصلي و مديريت بقاياي گياهي شامل تيمار بدون بقاياي گياهي، حفظ 30 درصد و حفظ 60 درصد بقاياي محصول سال قبل در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. جمعيّت نماتدهاي پارازيت گياهي در هر كرت به‌روش الك و سانتريفيوژ استخراج و با استفاده از كليدهاي معتبر تا سطح جنس يا گونه تشخيص داده شدند و جمعيّت آن‌ها مورد مقايسه قرار گرفت. بر اساس نتايج، نماتد‌هاي پارازيت شامل نماتد مولد زخم ريشه (Pratylenchus thornei)، نماتد سنجاقي (Paratylenchus spp.)، نماتد مارپيچي (Helicotylenchus spp.)، Geocenamus spp.، نماتد ساقه و پياز، (Ditylenchus spp.)،Boleodorus spp. ، Tylenchus spp. و Filenchus spp. تشخيص داده شدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد اثر تيمارهاي خاك‌ورزي، نگهداري بقايا و برهم‌كنش خاك‌ورزي و نگهداري بقايا بر جمعيّت اغلب نماتدها و تعداد كل نماتدهاي پارازيت گياهي معني‌دار نبوده است. اثر خاك‌ورزي بر جمعيّت Boleodorus spp. و برهم‌كنش خاك‌ورزي و نگهداري بقايا بر جمعيّت .Tylenchus spp در سطح پنج درصد معني‌دار بوده است. بر پايه نتايج اين تحقيق، تغيير در عمليات خاك‌ورزي از متداول به كم و بي خاك‌ورزي و حفظ بقاياي گياهي روي سطح خاك در سيستم تناوب زراعي گندم، گندم، جو، پنبه و گندم خطر افزايش جمعيّت نماتدهاي مهم بيمارگر گياهي را افزايش نمي‌دهد و با توجه به مزاياي كشاورزي حفاظتي، اين سيستم زراعي براي اين اقليم و مناطق مشابه قابل توصيه مي باشد.