فلسفه فقه سياسي

فقه سياسي به‌مثابۀ گرايشي بينارشته‌اي در عرصۀ فقه كه مسائل و موضوعات سپهر سياست را مورد عنايت قرار مي‌دهد، گرچه در همۀ اعصار فقهي وجود داشته‌است، ولي تحقق نظام اسلامي با محوريت فقه بر ضرورت آن تأكيد كرده‌است. اين گرايش در عصر حاضر رويكردي حكومتي براي ادارۀ شريعت‌مدار و مطلوب و كارآمد جامعه به خود گرفته‌است و اهدافي چون ادارۀ زندگي، دين و دنياي مردم و نيز پاسخگويي به نيازهاي همه‌جانبۀ زندگي فردي، اجتماعي و حكومتي مؤمنان و شهروندان جامعه اسلامي را برعهده دارد. اين گرايش بينارشته‌اي در عرصۀ سياست، باوجود اشتراكي كه با ساير گرايش‌هاي علوم سياسي مانند فلسفۀ سياسي، كلام سياسي و اخلاق سياسي در برخي موضوعات و مسائل از جهات مختلفي چون روش، غايت و هدف، منابع و مخاطب دارد، نسبت‌به آن‌ها متمايز بوده و كارويژه‌هاي متفاوتي را نيز برعهده گرفته‌است. با توجه به محتواي گرايش‌هاي بينارشته‌اي در عرصۀ سياست، فقه سياسي را بايد در رده‌بندي، در رتبۀ پشتيباني‌شده نسبت‌به فلسفۀ سياسي و كلام سياسي و نيز پشتيباني‌كننده نسبت‌به اخلاق سياسي ارزيابي كرد. فقه سياسي ازحيث روش، تابع علم فقه است و از روش اجتهاد در پردازش و بررسي و ارائۀ احكام بهره مي‌گيرد، بنابراين نسبت‌به گرايش‌هايي چون فقه عبادي، ازحيث رويكردِ حداكثري، به عقل و بناي عقلا و ازحيث رويكرد حداقلي، به تعبديات متمايز مي‌شود.گسترۀ فقه سياسي تابعي از اقتضائات و شرايط زمانه است و از رويكرد فردي در زمان قبض‌يد فقيهان، تا پرداختن به شئون مختلف زندگي اجتماعي و حكومتي و ادارۀ زندگي شهروندان جامعۀ اسلامي درصورت بسط‌يد و اقتدار اجتماعي فقيهان، امتداد مي‌يابد.