بررسي تنوع ژنتيكي و گروه‌بندي براي صفات مورفولوژيك گندم نان در شرايط تنش خشكي

خشكي يكي از تنش‌هاي غير زيستي مهم بخصوص در مناطق خشك و نيمه‌خشك است كه رشد گياه را تحت تأثير قرار مي‌دهد و از اين طريق عملكرد دانه را كاهش مي‌دهد. هدف از اين پژوهش، شناسايي صفات زراعي مرتبط با تغييرات عملكرد دانه گندم تحت تنش خشكي بود. در بررسي حاضر ۱۱۱ لاين خالص گندم نان به‌صورت آزمايش بدون تكرار (آگمنت) موردبررسي قرار گرفتند. در اين آزمايش بعد از هر ۲۰ لاين ۳ رقم نارين، برزگر و سيستان به‌عنوان شاهد كاشته شدند. هر شماره در ۲ خط 2.5 متري به فاصله ۲۰ سانتي‌متر كاشته شد. لاين ها در شرايط آبياري در مزرعه آزمايشي مركز تحقيقات آموزش كشاورزي يزد ارزيابي شدند. در طول دوره رشد از صفات عملكرد دانه، اجزاء عملكرد و مورفولوژيك ارزيابي و با ارقام شاهد مقايسه شدند. نتايج آزمايش تنوع زيادي را در لا ين‌هاي موردبررسي ازنظر اكثر صفات كمي و كيفي نشان داد. تجزيه رگرسيون نشان داد كه در بين لاين ها صفاتي مانند وزن هزار دانه، تعداد روز تا رسيدن، طول سنبله، ارتفاع بوته و وزن سنبله اثر مثبت و معني‌داري بر عملكرد دانه داشته و سهم قابل‌توجهي از تغييرات عملكرد را تبيين مي‌كنند. دسته‌بندي لاين‌ها بر اساس تجزيه كلاستر به روش UPGMA در ۹ گروه قرارداد. با توجه به نتايج به‌دست‌آمده 15 ژنوتيپ كه نسبت به ژنوتيپ‌هاي ديگر و ارقام شاهد عملكرد دانه بيشتر و برخي خصوصيات زراعي مناسب‌تر داشتند، انتخاب شدند. نتايج اين تحقيق نشان داد مواد ژنتيكي موجود در اين آزمايش مي‌توانند منبع ارزشمندي باشند كه علاوه برداشتن صفات جديد، تنوع سرشاري را براي به نژاد گران جهت اصلاح و توليد ارقام گندم مقاوم به خشكي فراهم مي‌آورند.