تحليل فضايي تداوم بارش‌هاي جوي دورۀ سرد سال در ايران در بازۀ آماري (1987-2016)

بارش در بقاي سامانه‌هاي زمين نقش بنيادي دارد و تأمين‌كنندۀ آب براي بقاي حيات روي كره خاكي است. اهميت تداوم بارش به ويژه در مناطق خشك و نيمه خشك كه شامل بخش اعظم ايران است، بيش از حجم آن است. هدف از اين پژوهش، شناسايي نواحي بارشي ايران از نظر تداوم بارش و بررسي ويژگي‌هاي تداوم بارش، در هر ناحيه است. جهت بررسي تداوم بارش‌هاي ايران و با تعريف روز بارشي با عنوان «روز داراي بارش برابر يا بيشتر از 0.5 ميلي‌متر»، از داده‌هاي بارش روزانۀ 80 ايستگاه همديد كشور طي 6 ماه سرد سال  از اكتبر تا مارس در بازه اي 30 ساله (2016 - 1987) استفاده شد. تنظيم داده‌ها در جداول روزانه در مرحلۀ اول، امكان برنامه‌نويسي را در محيط MATLAB براي تفكيك بارش‌ها در گروه‌هاي دهگانه از «يك‌روزه» تا «ده روزه» فراهم كرد و در مرحلۀ دوم در محيط SPSS بر اساس ويژگي‌هاي فراواني، مقدار و ميانگين بارش‌ها در گروه‌هاي ياد شده، با روش ادغام وارد، خوشه‌بندي انجام شد. اجراي فرآيند خوشه بندي روي تداوم‌هاي بارش ايران نشان داد كه 7 پهنۀ بارشي تقريبا همگن در ايران وجود دارد، كه در پراكنش آنها اثر عوامل برجا از نوع آب‌وهوايي برجا و بيروني شامل عرض جغرافيايي، ناهمواري‌ها، مسير سامانه‌هاي بارش‌زا و فاصله تا منابع رطوبت مشهود است كه با رو به ضعف رفتن سه عامل آخر، اين پهنه‌ها در نيمۀ شرقي ايران همگن‌تر مي‌شوند. يكي از مخاطرات قابل طرح اين است كه تأمين بارش‌هاي جوي به ويژه در شرق ايران، بيشتر بر عهدۀ بارش‌هاي باتداوم كوتاه است. در واقع بارش‌هاي كم‌دوام يك و دو روزه به لحاظ فراواني دوام بر گسترۀ غربي و به لحاظ نسبت دوام بر نيمۀ شرقي ايران حاكم هستند. اين يافته گوياي ناكارامدي عموم طرح‌هاي مديريت منابع آب كشور با رويكرد كلان ذخيره سطحي آب است.