نقش انسان بر مورفولوژي رودخانه‌اي هولوسن بالايي و شكل‌گيري كانون‌هاي گرد و غبار در جنوب‌غرب استان خوزستان

پهنه هاي وسيعي از استان خوزستان جزو مناطق مستعد توليد گرد و غبار به شمار مي آيند. در اين استان، هفت كانون توليد گرد و غبار داخلي وجود دارد. تعدادي از اين كانون ها مانند كانون گرد و غبار شماره يك (جنوب تالاب هورالعظيم)، در واقع دشت هاي سيلابي و آبرفتي زمين‌هاي پست خليج‌فارس و بين‌النهرين هستند كه ارتباط خود را با رودخانه هاي بزرگي مانند كرخه در هولوسن بالايي از دست داده اند. وجود چنين مسئله اي به همراه خشكسالي هاي پي در پي موجب تبديل شدن دشت هاي وسيعي از جنوب غرب استان خوزستان به كانون گرد و غبار شده است. در اين راستا اين پژوهش در نظر دارد، نقش فعاليت هاي انسان در تغيير مورفولوژي رودخانه كرخه و اثر آن بر شكل گيري كانون هاي گرد و غبار را بررسي كند. اين پژوهش با استفاده از تصاوير ماهواره اي سال‌هاي 1991، 1998و  2002 ميلادي، سنجنده Liss از ماهواره IRS هند مربوط به سال 2006 ميلادي، تصاوير گوگل ارث، نمونه برداري از رسوبات تا عمق 10 متري و انجام بازديدهاي ميداني انجام شده است. در مراحل انجام پژوهش،‌ كليه محيط ها و زير محيط هاي رسوبي ‌رودخانه اي منتهي به كانون گرد و غبار شناسايي و سپس با استفاده از شاخص هاي بارزسازي مكاني و طيفي، تغييرات بلندمدت و ميان مدت رودخانه كرخه استخراج شد. نتايج نشان داد، در محدودۀ مورد مطالعه حداقل سه كانال متروك رودخانه اي وجود دارد. طولاني ترين آن ها، كانال متروك جفير به طول حدود50 كيلومتر است كه به قسمت هاي جنوبي تالاب هورالعظيم جريان داشته است. اين كانال به دليل قطع ارتباط با رودخانه كرخه و عدم سيلابي شدن حداقل براي يك دوره 1300 ساله، اكنون به عنوان يكي از هفت كانون گرد و غبار، به شمار مي آيد. در صورت ساماندهي و احياي مجدد اين كانال، امكان مقابله با فرسايش بادي از طريق افزايش زبري خاك، ‌افزايش رطوبت خاك و پوشش گياهي وجود خواهد داشت