نقش منطقه همگرايي بين حاره‏اي (ITCZ) در تكوين و الگوي گسترش زبانه كم‏فشار سوداني در بارش‏هاي فراگير و شديد جنوب ايران

بارش‏هاي همرفتي شديد در نتيجه پتانسيل رطوبت‏پذيري بالا و دسترسي به منابع رطوبتي درياهاي گرم‏جنوبي از ويژگي‏هاي بارشي سامانه كم‏فشار سوداني است كه به خصوص بر روي كشورهاي حاشيه جنوبي خليج‏فارس، نيمه‏جنوبي و جنوب‏غربي ايران بسيار مشهود است. برخي از محققين منشا اوليه اين سامانه را گسترش شمال‏سوي منطقه همگرايي بين حاره‏اي (ITCZ) در محدوده °25 تا °35 شرقي (آفريقاي شرقي) و ايجاد يك هسته حرارتي بر روي جنوب سودان و اتيوپي مي‏دانند. لذا هدف اين تحقيق شناسايي ارتباط و انطباق گسترش شمال‏سوي زبانه كم‏فشار سوداني با الگوي گسترش شمال‏سوي ITCZ در هنگام وقوع بارش‏هاي فراگير و شديد نيمه‏جنوبي ايران است. براساس معيارهاي انتخابي، 86 سامانه‏ بارشي فراگير در منطقه شناسايي شد. پس از ترسيم موقعيت متوسط ماهانه ITCZ، الگوي هسته مركزي، اولين منحني بسته شده و گسترش زبانه كم‏فشارسوداني براي روزهاي بارشي سامانه‏ها، نتايج زير حاصل شد. در تمام ماه‏ها زبانه‏اي از  ITCZدر محدوده شاخ آفريقا با راستاي جنوب‏غربيشمال‏شرقي تا شمال يمن گسترش يافته است. الگوي گسترش زبانه‏هاي كم‏فشار سودان، پراكنش هسته‏ها و پهنه گسترش اولين منحني بسته، كاملا با الگوي ماهانه گسترش ITCZ انطباق دارد. اين مسئله نقش غيرقابل ‏انكارITCZ  را در تكوين، گسترش و تامين رطوبت سامانه‏هاي بارشي نشان مي‏دهد. در ماه ژانويه تعداد سامانه‏هاي بارشي، پهنه اثر پراكنش و عمق نفوذ محور سامانه‏هاي ورودي به نيمه‏جنوبي ايران افزايش اما در ماه‏هاي نوامبر و آوريل كاهش يافته است. اين مساله مي‏تواند به ترموديناميك ضعيف‏تر سامانه‏سوداني در ابتداي شروع فعاليت،گسترش ضعيف ITCZ بر روي منطقه بدليل استقرار غرب‏سوي واچرخند عربستان در ابتداي فصل بارشي و برگشت غرب‏سوي آن در انتهاي دوره بارشي مرتبط باشد.