خاستگاه لغزش‌هاي ساختاري ترجمه‌هاي خطبۀ‌هاي نهج‌البلاغه در برگردان مشتقات باب استفعال

تاكنون ترجمه‌هاي گوناگوني از نهج‌البلاغه به زبان فارسي انجام گرفته، اما به‌طوركلي به دليل كاستي ‌هايي كه در ترجمۀ زبان عربي به زبان فارسي وجود دارد، اين ترجمه ‌ها مورد نقد و بررسي بسياري از اديبان قرار گرفته‌اند. در پژوهش حاضر تلاش شده است با روش توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از معاجم مختلف لغوي، كتاب هاي صرفي و نحوي و شروح نهج ‌البلاغه، چالش هاي پيش روي مترجمان در برگردان مشتقات باب استفعال، مورد مطالعه قرار گيرد. بر اين اساس، داده ‌هاي مربوط به هشت مورد از مشتقات باب استفعال از كل خطبه هاي نهج البلاغه انتخاب و در شش ترجمۀ فارسي نهج‌البلاغه (فيض الاسلام، انصاري، شهيدي، زماني، دشتي و آقا ميرزايي) مورد بررسي و نقد قرار گرفت. يافته ‌هاي اين پژوهش نشان مي ‌دهد كه «خطا در تشخيص ساختار فردي» و «خطا در تشخيص ساختار جمعي» از مهم‌ترين لغزش هاي ساختاري در برگردان مشتقات باب استفعال است. ازنظر كمّي نيز گزارش آماري عملكرد مترجمان در نمونه ‌هاي مورد بررسي، بيانگر اين است كه ترجمه ‌هاي شهيدي و دشتي بدون هيچ لغزشي در تشخيص ساختار فردي و همچنين در تشخيص ساختار جمعي در برگردان مشتقات باب استفعال، موفق ‌ترين ترجمه بوده‌ اند. از آن‌سو، ترجمۀ فيض‌ الاسلام تنها در تشخيص ساختار فردي، بدون هيچ لغزشي، موفق ترين ترجمه بوده است.