مطالعه پاسخ‌هاي فيزيولوژيكي و آنتي‌اكسيداني گياه ختمي تحت تنش خشكي طي دو مرحله فنولوژيك

به منظور بررسي اثر تنش خشكي در دو مرحله رشد بر پاسخ‌هاي فيزيولوژيك گياه ختمي در گلخانه، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تكرار انجام شد. عوامل آزمايش شامل دو اكوتيپ ختمي (مشهد و تهران)، 5 سطح رطوبت خاك (شاهد (80)، 70، 60، 50 و 40 % ظرفيت زراعي) در دو مرحله رشد (گياهچه‌اي و ساقه‌دهي) بود. پس از اعمال تنش خشكي در دو مرحله رشد، مقدار شاخص كلروفيل، نشت الكتروليت، محتواي نسبي آب، پرولين، مالون دي آلدهيد، پروتئين، فعاليت آنزيم‌هاي برگ و وزن خشك كل اندازه‌گيري شد. بيشترين ميزان محتواي نسبي آب برگ (88.2 درصد)، وزن خشك (36 گرم) و كمترين ميزان نشت الكتروليت (6.23 درصد) در اكوتيپ مشهد تحت تيمار80 % ظرفيت زراعي در زمان ساقه‌دهي به ثبت رسيد. در هر دو اكوتيپ با افزايش تنش خشكي در هر دو مرحله رشد، مقدار پرولين روندي صعودي داشت، بنحويكه بيشترين ميزان آن در اكوتيپ مشهد تحت تيمار 40 % ظرفيت زراعي در زمان ساقه‌دهي به ثبت رسيد. در هر دو اكوتيپ بيشترين ميزان مالون دي آلدهيد در تيمار 40 % ظرفيت زراعي و مرحله گياهچه‌اي (به‌ترتيب، 11.9و 11.4 نانومول بر گرم وزن تر) مشاهده شد. در اكوتيپ مشهد و تهران با افزايش تنش خشكي از 80 به 40 % ظرفيت زراعي در مرحله ساقه‌دهي، فعاليت آنزيم سوپراكسيد ديسموتاز به‌ترتيب، از 0.49 به 1.98 و 1.91 واحد بر ميلي‌گرم پروتئين افزايش يافت. فعاليت آنزيم آسكوربات پراكسيداز در گياهاني كه در معرض تنش خشكي شديد بودند، افزايش يافت. همبستگي مثبت و معني‌داري بين شاخص كلروفيل و محتواي نسبي آب برگ با وزن خشك كل گياه به ثبت رسيد. نتايج آزمايش حاضر نشان داد كه در مقايسه دو اكوتيپ، اكوتيپ مشهد نسبت به تهران از تحمل بيشتري در برابر كمبود آب برخوردار است.