تأثير پتانسيل آب بر شاخص‌هاي جوانه‌زني بذر شش رقم كنجد‌(Sesamum indicum) در دماهاي مختلف و رابطه آن با تركيب اسيدهاي چرب

اطلاع از دماي بهينه و پتانسيل پايه براي هر بذر، اهميت بسزايي در جوانه‌زني بهتر، افزايش سبز شدن يكنواخت و شانس استقرار گياه دارد. به منظور بررسي تأثير پتانسيل آب بر شاخص‌هاي جوانه‌زني بذر شش رقم كنجد ‌(Sesamum indicum) در دماهاي مختلف و رابطه آن با تركيب اسيدهاي چرب، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با چهار تكرار در آزمايشگاه تكنولوژي بذر دانشگاه ياسوج در سال 1397 به اجرا در آمد. فاكتور اول شش رقم كنجد با نام‌هاي هليل، داراب1، دشتستان2، اولتان، يلووايت و ناز تك شاخه و فاكتور دوم شامل هفت سطح پتانسيل آب (صفر، 0.2، 0.4، 0.6، 0.8، 1 و 1.2 مگاپاسكال) بود كه در هشت سطح دمايي (10، 15، 20، 25، 30، 35، 40 و 45 درجه سلسيوس) مورد آزمايش قرار گرفت. نتايج اين پژوهش نشان داد كه ارقام مختلف كنجد واكنش متفاوتي نسبت به شرايط محيطي نشان مي‌دهند. با كاهش پتانسيل آب، شاخص‌هاي جوانه‌زني بذر روند كاهشي نشان داد. بيشترين درصد و سرعت جوانه‌زني (57.3 درصد، 0.33 بذر در ساعت) در دماي بهينه 25 درجه سلسيوس مشاهده شد. رقم دشتستان2 و رقم يلووايت به ترتيب بيشترين (65 درصد) و كمترين (53 درصد) ميزان روغن را دارا بودند. اسيدهاي ‌چرب اولئيك و لينولئيك بيشترين ميزان اسيدهاي چرب اشباع نشده بذر هر شش رقم كنجد را تشكيل دادند و رابطه بين سرعت جوانه‌زني و اسيدهاي‌چرب غيراشباع نشان داد كه اين رابطه براي اسيد اولئيك و لينولئيك تا يك غلظت مشخص (حدودا 43 درصد) موجب افزايش سرعت جوانه‌زني شده است. با توجه به نتايج حاصله، مي‌توان رقم هليل را براي كشت در مناطق گرم تر و رقم ناز تك شاخه را براي مناطق خنك‌تر در نظر گرفت. در بين ارقام، رقم دشتستان2 بهترين جوانه‌زني را در شرايط تنش داشت كه نسبت به ساير ارقام گزينه مناسب‌تري براي كشت در مناطق گرم و خشك مي‌باشد.