اثر محلول‌پاشي بور و پتاسيم بر واكنش‌هاي مورفوفيزيولوژيك و عملكرد ريشه چغندر‌قند تحت تيمار‌هاي تنش خشكي

تنش خشكي عامل اصلي كاهش عملكرد چغندر‌قند است. از اين رو به‌كار بردن راهكار‌هايي جهت كاهش آثار سوء آن ضروري است. بنابراين به‌منظور بررسي اثر‌ تيمار‌هاي محلول‌پاشي بر برخي صفات كيفي، مورفوفيزيولوژيك و عملكرد ريشه چغندر‌قند تحت شرايط تنش خشكي، آزمايشي به صورت كرت‌هاي يكبار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 1398 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه شهركرد انجام شد. تيمار‌هاي آبياري شامل: آبياري پس از 70، 100 و 130 (به‌ترتيب I3, I2, I1) ميلي‌متر تبخير تجمعي از تشتك تبخير كلاس A در كرت‌هاي اصلي و تيمار‌هاي كودي به صورت محلول پاشي شامل: شاهد (بدون مصرف كود)، پتاسيم (K)، بور (B) و تلفيق بور + پتاسيم (B + K) در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد؛ اثر تيمار‌هاي آبياري، محلول‌پاشي و برهمكنش آبياري × محلول‌پاشي بر شاخص سطح برگ، محتواي پرولين برگ، محتواي نسبي آب برگ، درصد قند قابل استحصال، محتواي سديم و پتاسيم ريشه چغندر‌قند معني‌دار شد. بيشترين شاخص سطح برگ و محتواي نسبي آب برگ مربوط به محلول‌پاشي بور + پتاسيم و تيمار آبياري I1 بود. بالاترين محتواي پرولين برگ از محلول‌پاشي پتاسيم و تيمار آبياري I3 بدست آمد. بيشترين درصد قند قابل استحصال از محلول‌پاشي بور و تيمار آبياري I2 حاصل شد. به‌عبارتي تيمار كم‌آبياري I2 اندكي درصد قند قابل استحصال را افزايش داد كه با تيمار I1 تفاوت معني‌دار نداشت. كمترين محتواي پتاسيم و سديم ريشه نيز به محلول‌پاشي بور + پتاسيم و آبياري I1 اختصاص داشت. هم‌چنين اثر تيمار‌هاي آبياري و محلول‌پاشي بر وزن خشك كل بوته، شاخص سبزينگي برگ، ضريب استحصال شكر، عملكرد قند ناخالص و عملكرد ريشه معني‌دار شد. به طوري كه بيشترين مقادير صفات ذكر شده از محلول‌پاشي بور + پتاسيم و تيمار آبياري I1 بدست آمد. برهمكنش آبياري × محلول‌پاشي اثر معني‌دار بر اين صفات نداشت. آلكاليته نيز فقط تحت تاثير تيمار‌هاي محلول‌پاشي قرار گرفت و بالاترين آلكاليته به محلول‌پاشي پتاسيم اختصاص داشت. به‌طور كلي محلول‌پاشي عناصر بور و پتاسيم به طور معني‌داري سبب بهبود صفات مورفوفيزيولوژيك، كمي و كيفي چغندر‌قند مي‌شود و از آثار نامطلوب تنش خشكي مي‌كاهد كه احتمالا به‌واسطه نقش مهم اين عناصر در فرايند تنظيم اسمزي و ساير واكنش‌هاي فيزيولوژيكي و بيوشيميايي گياهان است. بنابراين در زراعت چغندر‌قند محلول‌پاشي عناصر بور و پتاسيم، خصوصا در شرايط تنش خشكي، توصيه مي‌شود.