نقش حكام و اشراف، در تعيين هويت هنر دوره سلجوقي (مطالعه ي موردي هنر سفالگري)

The role of the governors and aristocrats in the identification of art in Seljuq era (Case study: Pottery)

در تشريح فضاي هنري ايران پس از ورود اسلام، دوره ي حكومت سلجوقيان به دليل فراواني آثار هنري توليد شده و برجاي مانده از آنان و تبلور سبك و سياقي ويژه در اين آثار، از اهميت بسزايي برخوردار است. تعصبات مذهبي متاثر از آموزه هاي اهل سنت در ميان طبقه ي حاكم و بزرگان سلجوقي، ضمن حمايت از ترويج و توسعه فضاهاي مذهبي و آموزشي، با ايجاد محدوديت هايي در پرداخت و تزيين آثار هنري، باعث شكوفايي و بروز خلاقيت هاي نو در آفرينش هاي هنري اين عصر گرديد. از طرفي علاقه ي وافر اين طبقه به زبان و ادب پارسي و علم نجوم هنرمندان را به خلق آثاري متاثر از اين دو مقوله سوق داد. در اين پژوهش سعي بر آن است تا با بررسي شواهد هنري برجاي مانده از اين دوره و با استناد به قراين تاريخي به تبيين نقش و كيفيت تاثيرگذاري اشراف و حكام سلجوقي بر مضامين و روند توليد آثار هنري پرداخته شود. در نتيجه ي فرآيند پژوهش، چنين به نظر مي رسد كه حكام و وزرا عهد سلجوقي به تبعيت از گرايشات مذهبي و سياسي و با هدف رجعت به آرمان هاي نياكان خود و گسترش تبادلات تجاري و فرهنگي با ديگر ملل، معيارها و سلايق خود را در روند توليد آثار هنري دخيل نموده و آن را به سمت سويي مشخص هدايت مي نمودند.

While describing the artistic atmosphere of Iran after the Muslim Conquest, the Seljuq era is so remarkable due to the abundance artwork and the unique style. The religious prejudices derived from the Sunni teachings among aristocrats and noblemen, along supporting the expansion and promotion of religious and educational places, also with the limitations in decorating the artworks, have all led to the rise of new innovations in creating artwork in this era. However, due to the abundant interest of aristocrats in Persian literature and astronomical sciences, the artists were encouraged to create their artwork in these two categories. The purpose of this research is to investigate the role and the impact of the Seljuq aristocrats and governors, on the content and the process of manufacturing the artwork, by studying the artistic evidence and citing the historical data. In conclusion, it appears that the governors and aristocrats who were following their religious and political tendencies with the purpose of driving back to their ancestor’s ideology, and also to expand their cultural and economic interactions with other nations, have interfered with the manufacturing process of artwoks and led it to their desirable direction.