كليدواژه :
دولت , مديريت آب , حوزه رودخانه اي , حوزه قناتي
چكيده فارسي :
محدوديت نزولات جوي و منابع آب در ايران موجب گرديده كه از ديرباز موضوع آب اهميت ويژهاي يابد. رشته كوههاي البرز وزاگرس درشمال و غرب، فلات مركزي ايران را از بارشها وتوزيع مناسب آن محروم نموده است؛. به عبارت ديگر بخشي از نواحي ايران (غرب)از بارندگي بيشتر و وجود رودخانههاي دائمي بهرهمند است و بخش ديگر(فلات مركزي) تنها متكي به منابع آبهاي زيرزميني (قنات) مي باشند. بديهي است به هر نسبت كه محدوديت آب در منطقه بيشتر باشد به همان نسبت موضوع مديريت آب اهميت بيشتري مييابد. لذا در اين راستا سوالاتي بدين شرح مطرح ميگردند كه آياكنترل حكومتها بر منابع آب در همه نقاط ايران اعم از حوزه رودخانهاي و قناتي به صورت يكسان بوده و يا متناسب با ميزان آب در اختيار و شيوهي بهرهبرداري از آنان تغيير نموده است؟چنانچه تفاوتي بين اين دو شيوه وجود دارد، آن تفاوتها كدامند؟ دولتهاي وقت تا چه حد نسبت به مديريت منابع آب در مناطق مختلف كشور كنترل و نظارت داشتهاند؟ اين پژوهش به شيوه توصيفي -تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه اي انجام شده است ونتايج حاصل نشان مي دهد كه در حوزه هاي رودخانه اي، منابع آب تحت كنترل دولت بوده، حال آن كه در حوزه هايي كه متكي به استفاده از آبهاي زيرزميني بودهاند، مديريت آب توسط مالكان و بخش غير دولتي انجام مي شده است. هرچه ميزان آب در اختيار محدودتر بوده، مازاد توليد كمتر و ميزان درآمدهاي حاصل از آن نيز كمتر بوده است؛ اين امر موجب گرديده، دولتهاي وقت توجه كمتري به اين نواحي داشته وبر حوزه هاي رودخانه اي متمركز گرديده اند.
چكيده لاتين :
Due to scarcity of rainwater and water resources, water-related issues have been of great importance in Iran. Alborz and Zagros mountain chains, respectively in the north and the west of Iran, have prevented the central plateau to receive appropriate amounts of rainfall; in other words some regions benefit from higher precipitation amounts and thus permanent rivers, other regions rely solely on groundwater resources. Obviously, the more limited the water resources, the more significant the water management becomes.
Therefore, to this end the following questions were posed: Did the governments equally control water recourses in different regions, whether river-based or qanat-based? or is there a difference in water management, based on the amount of accessible water resources? In case there is a significant difference in water management methods in different regions, what are those differences? How much control and supervision did the governments of the time, have over water resources management in different regions?This study is a qualitative-analytical one. To conduct this study library data and references were used.The results show that in river-based regions, water was controlled and supervised by the government. However, in regions where qanats were used, the water management system was handled by the qanat owners and the private sectors. Generally, the fewer the amount of accessible water is, the fewer the excess of agricultural production is. As a result, the income gained from those water resource were very low. Due to this, less attention was paid to such regions by the governments, and therefore, the governments were more focused on river-based regions as they could bring more income.
