پديد آورندگان :
نيل قاز، مريم دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - گروه تاريخ، تهران، ايران , فروزش، سينا دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - گروه تاريخ، تهران، ايران , شعباني صمغ آبادي، رضا دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - گروه تاريخ، تهران، ايران
كليدواژه :
ايران , آذربايجان , ناصرالدينشاه , عريضه , تظلم‌نامه
چكيده فارسي :
عرايض متضمن مسائل مختلفي است كه گريبانگير مردم بوده است و چون اين مسائل از طرق عادي امكان رفع و رجوع نمي يافت، صاحبان عرايض به پادشاه پناه مي‌بردند. پادشاه يا خود مستقيماً به آن‌ها پاسخ مي‌داد، يا شاهزادگان و حُكام و ساير مقامات را وادار به پاسخ‌گويي به صاحب عريضه مي‌كرده است. هدف مقالۀ حاضر شناخت مسائل اجتماعي مردم آذربايجان طي نزديك به سه سال از سلطنت ناصرالدينشاه قاجار است كه در اسناد مورد بررسي منعكس گرديده است؛ اين اسناد، شامل عرايض خطه آذربايجان و مردم شهرهاي تبريز، اروميه، اردبيل، ميانج، خوي، خلخال، مرند، سلماس، ساوجبلاغ، جلفا، صائين قلعه و مراغه، بين سال‌هاي1301 تا 1303 هجري قمري مي‌باشد. روش تحقيق در اين مقاله، روش تاريخي(استقرائي) و شيوه نگارش و تدوين آن به صورت توصيفي-تحليلي مي‌باشد. استخراج اطلاعات و داده‌ها نيز به صورت كتابخانه‌اي و اسنادي صورت گرفته است. اين مقاله سعي دارد به تشريح و تحليل محتواي عرايض مردم آذربايجان در عهد ناصري بپردازد.
بررسي و تحليل عريضه‌ها نشان مي‌دهد كه عدم شكل‌گيري نهادها و ساختارهاي اداري، عدم وجود امنيت جاني و مالي عريضه‌نويسان از سوي حاكمان محلي، و مهم‌تر از همه توجه و پيگيري شخص شاه به مطالبات و تقاضاهاي مردم موجب مي‌شد تا آنان عريضه‌هاي خود را به شخص اول مملكت يعني پادشاه متجدد و فرنگ ديده قاجار، ناصرالدينشاه، تقديم كنند.
چكيده لاتين :
A petition includes different problems by which, people are involved in. Since it was impossible to eliminate and solve the problems simply and normally, the petitioners sought the king protection. Thus, either the king himself directly responded, or he obligated the princes, rulers, or other authorities to do so. The objective of this article is to be acquainted with different social problems in Iranian Azerbaijan province during three years of Naser al-din Shah reign, the documents include petitions by Iranian Azerbaijan province residences such cities as Tabriz, Urumieh, Ardabil, Mianaj, Khoy, Khalkhal, Marand, Salmas, Savojbolaq, Jolfa, Saeen Qal’eh, and Maragheh between 1301 – 1303 AH.
The research method used in this article is historical (inductive) one, and a descriptive – analytic method was used for compilation and writing of it. Also, compilation of data and information was made as libraryly and documentary. Special attempts were made to describe and analyse the contents of petitions by residents in Iranian Azerbaijan Province during the reign of Nasser al-din Shah Qajar. The study and analysis of the petitions show that lack of formation of administrative institutes, absense of life and financial security caused by domestic rulers, and above all, the Shah consideration and following through the petitions were the main reasons for people to represent their petitions to the modernized, Europe – visited Nasser al-din Shah Qajar.
