پايش و پيش‌بيني تغييرات فضايي كاربري و پوشش زمين شهري(مطالعه موردي: محدودة شهري بابل و اميركلا)

Monitoring and Forecasting Spatial Changes in Urban Land Use and Land Cover (Case Study: Urban Area of Babol and Amirkola)

داشـتن اطلاعـات روزآمد از كاربري و پوشـش زمين بـه ويـژه در محدوده ­هاي شـهري و آگاهي از تغيير و تحـولات آن در طـول يـك دورة زماني براي برنامـه ­ريـزان و مـديران بسـيار حـائز اهميت است. اين پژوهش، با هدف پايش تغييرات فضايي كاربري و پوشش زمين در محدودة شهري بابل و اميركلا در دوره­ 1986 تا 2020 و پيش­بيني آن در سال 2030 تهيه شده است. پژوهش حاضر بر اساس هدف، كاربردي و بر اساس ماهيت و روش، توصيفي-تحليلي است. جهت گردآوري اطلاعات از تصاوير ماهواره لندست 5 و 8 استفاده شده است. براي آشكارسازي و طبقه­بندي تصاوير از مدل Fuzzy ARTMAP و جهت تحليل تغييرات كاربري و پوشش زمين از مدل كراس­تب وLCM و براي پيش­بيني كاربري و پوشش زمين در سال 2030 از مدل­ CA-Markov در محيط نرم­افزار IDRISI TerrSet استفاده شده است. همچنين از نرم­افزارARC GIS براي ترسيم نقشه­هاي نهايي استفاده شده است. نتايج نشان مي­دهد كه تبديل كاربري باغ و كشاورزي آبي به اراضي ساخته شده روند رو به رشدي داشته، به طوري كه اين اراضي از 3/11 درصد در سال 1986 به 7/19 درصد در سال 2020 افزايش يافته است و مطابق پيش­بيني انجام شده در سال 2030، اراضي ساخته شده به 2/22 درصد از كل مساحت مي­رسد. هچنين نسبت اراضي ساخته شده به اراضي ساخته نشده از 8/12 درصد در سال 1986 به 5/24 درصد در سال 2020 افزايش يافته است و پيش­بيني مي­شود به 6/28 درصد در سال 2030 برسد كه اين امر ميزان تخريب باغ و اراضي كشاورزي را نشان مي­دهد.

Up-to-date information on land use and land cover, especially in urban areas, and awareness of its changes and developments over a period of time is very important for planners and managers. The present study aims to monitor spatial changes in land use and land cover in the urban area of Babol and Amirkola in the period 1986 to 2020 and forecasting it for 2030. The present research is applied based on the purpose and descriptive-analytical based on the nature and method. Data are taken from Landsat 5 and 8 satellite images. The Fuzzy ARTMAP model was used to detect and classify images, the cross-tab and LCM models were used to analyze land use and land cover changes, and the CA-Markov model was used to predict land use and land cover in 2030 in the IDRISI TerrSet software environment. ArcGIS software was also used to draw the final maps. The results showed that the conversion of garden-use and irrigated agriculture into the built environment has a growing trend, so that these lands have increased from 11.3% in 1986 to 19.7% in 2020 and according to the forecast by 2030, built-up land will reach 22.2% of the total area. Also, the ratio of built-up to non-built land has increased from 12.8 percent in 1986 to 24.5 percent in 2020, and is projected to reach 28.6 percent in 2030, which shows the high rate of garden and agricultural lands destruction.