ارائة مدل علّي تأثير جهت‌گيري‌هاي انگيزشي و فشارآورهاي تحصيلي بر خودكارآمدي پژوهشي: نقش واسطه‌اي روحية پژوهشي

Presenting a Causal Model of The Effect of Motivational Orientations and Aca-demic Stressors on Research Self-Efficacy: The Mediating Role of Research Spirit

هدف اين پژوهش بررسي نقش واسطه‌اي روحية پژوهشي در رابطه ميان جهت‌گيري‌هاي انگيزشي و فشارآورهاي تحصيلي با خودكارآمدي پژوهشي در راستاي ارائة يك مدل علّي براي روابط بين متغيرهاي پژوهش بود. روش پژوهش، توصيفي- همبستگي با آزمون مدل معادلات ساختاري و جامعة آماري شامل همة دانشجويان تحصيلات تكميلي دانشگاه خوارزمي‌ در سال تحصيلي 99-1398 بود كه براي انتخاب گروه نمونة آماري به تعداد قابل كفايت براي آزمون مدل با توجه به نظر لوهلين و بياوجيان (2016) در ازاي هر متغير 15 نفر نمونه در نظر گرفته شد. 280 نفر با استفاده از روش نمونه‌گيري تصادفي چندمرحله‌اي انتخاب شدند و به‌منظور گردآوري داده‌ها از پرسش‌نامه‌هاي خودكارآمدي پژوهشي صالحي (1389)، انگيزش پژوهشي صالحي (1390)، روحية پژوهشي شيرزاد و همكاران (1395) و فشارآورهاي تحصيلي كامكاري و همكاران (1389) استفاده شد. تحليل‌ها به روش مدل‌سازي معادلات ساختاري با استفاده از 22 SPSS و آموس 24 AMOS انجام شدند. نتايج نشان داد مدل پيشنهادي با داده‌هاي اين پژوهش برازش مناسب و مطلوبي دارد (044/0=RMSEA، 99/0=GFI، 96/0=AGFI، 997/0=CFI). جهت‌گيري‌هاي انگيزش دروني پژوهشي و انگيزش بيروني پژوهشي داراي اثر مثبت بر روحية پژوهشي و خودكارآمدي پژوهشي بودند. بي‌انگيزگي پژوهشي داراي اثر مستقيم و منفي بر روحية پژوهشي بود؛ اما داراي اثر مستقيمي‌ بر خودكارآمدي پژوهشي نبود. فشارآورهاي تحصيلي اثر مستقيمي‌ بر روحيه و خودكارآمدي پژوهشي نداشتند. همچنين اثر مستقيم روحية پژوهشي بر خودكارآمدي پژوهشي مثبت و معنادار بود. نتايج غيرمستقيم مسيرها نشان داد كه جهت‌گيري‌ انگيزش دروني و بي‌انگيزگي پژوهشي با ميانجي‌گري روحية پژوهشي اثر غيرمستقيم بر خودكارآمدي پژوهشي دارند؛ اما جهت‌گيري‌ انگيزش بيروني پژوهشي و فشارآورهاي تحصيلي با ميانجي‌گري روحية پژوهشي اثر غيرمستقيم بر خودكارآمدي پژوهشي نداشتند. 46 درصد از پراكندگي نمرات روحية پژوهشي و 16 درصد از پراكندگي نمرات خودكارآمدي پژوهشي به وسيله جهت‌گيري‌هاي انگيزش پژوهشي و فشارآورهاي تحصيلي تبيين شد. يافته‌ها با نتايج پژوهش‌هاي مشابه قبلي هم‌خواني داشت وگامي‌ مهم براي تبيين عوامل موثر بر خودكارآمدي پژوهشي و همچنين به عنوان الگويي مناسب براي طراحي برنامه‌هاي جامع مؤثر بر پژوهش است.

The aim of this study was to investigate the mediatory role of the research spirit in relationship between motivational orientations and academic stress, with research self-efficacy to illustrate the relationship between research variables in the causal model. The research population included all Graduate students of Kharazmi University in the academic year 2019-2020, that according to Loehlin & Beaujean, (2016), for sampling a statistical sample group with a sufficient number for the model, 15 persons were considered for each variable, of which 280 people were selected using random multi-stage cluster sampling method. The instruments for data gathering were: research self-efficacy questionnaire of salehi (2010), motivational orientations Questionnaire of salehi (2011), research spirit Questionnaire of shirzad & et al (2016) and the academic stress Questionnaire of kamkari & et al. (2010). The data were analysis by method structural equation modeling using softwares of 22-SPSS and 24-AMOS. The results showed that the proposed model has a good fit with the data of this study (RMSEA = 0.044, GFI = 0.99, AGFI = 0.96, CFI = 0.997). The directions of internal research motivation and external research motivation had a positive effect on research spirit and research self-efficacy. Research apathy had a direct and negative effect on research spirit; but it did not have a direct effect on research self-efficacy. Academic stressors had no direct effect on research morale and self-efficacy. Also, the direct effect of research spirit on research self-efficacy was positive and significant. Indirect results of the paths showed that the orientation, intrinsic motivation and research motivation have an indirect effect on research self-efficacy mediated by research spirit; however, external research motivation and academic pressures mediated by research spirit did not have an indirect effect on research self-efficacy. 46% of the dispersion of research spirit scores and 16% of the dispersion of research self-efficacy scores were explained by research motivation orientations and academic pressures. The findings were consistent with the results of previous similar studies and are an important step in explaining the factors affecting research self-efficacy and also as a suitable model for designing comprehensive programs affecting research.