ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﯿﺘﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻋﺼﺎره ﮔﯿﺎه داروﯾﯽ Cannabis sativa L. در ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ روﯾﺸﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري

Study on phytochemical changes of Cannabis sativa L. extract at vegetative growth stage under salinity stress

تنش­ هاي محيطي از جمله شوري بر ميزان و كيفيت متابوليت­هاي ثانويه گياهان دارويي تاثير زيادي دارند. در اين تحقيق به منظور بررسي تاثير شوري بر خصوصيات فيتوشيميايي گياه دارويي شاهدانه (Cannabis sativa L.) آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 5 تيمار شوري (0، 2، 4، 6 و 8 دسي زيمنس بر متر) و در سه تكرار در پژوهشكده گياهان دارويي كرج در سال 1398 به اجرا در آمد. ميزان عناصر پتاسيم و سديم با دستگاه دستگاه فليم فتومتر و كلر به روش رنگ­سنجي در اندام هاي برگ و ريشه گياه و همچنين ميزان تركيبات كانابينوئيدي برگ گياه شامل تتراهيدروكانابينول (THC[1])، كانابيدول (CBD[2]) و كانابيكرومن (CBC[3]) با دستگاه GC/MS مورد سنجش قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه تفاوت معني داري (P≤0.01) بين تيمارهاي مختلف شوري ازنظر ميزان سديم، پتاسيم، كلر و كانابينوئيدهاي THC، CBD و CBC وجود داشت. با افزايش سطح شوري، ميزان يون هاي سديم و كلر در برگ و ريشه نسبت به تيمار شاهد افزايش يافت و بيشترين مقدار سديم برگ و ريشه (به ترتيب 81/15 ، 06/14 ميلي گرم در گرم) در تيمار شوري 8 دسي زيمنس بر متر مشاهده شد. همچنين افزايش غلظت شوري سبب كاهش پتاسيم برگ و ريشه گياه شد و بيشترين ميزان پتاسيم برگ و ريشه (به ترتيب 83/34، 46/34 ميلي گرم در گرم) مربوط به تيمار شاهد بود. بيشترين ميزان THC و CBD (به ترتيب 94/7 و 45/1 ميلي گرم بر گرم گياه خشك) در غلظت شوري 4 ديسي زيمنس بر متر و بيشترين ميزان CBC در شوري 2 ديس زيمنس بر متر (012/0 ميلي گرم بر گرم برگ خشك) به دست آمد. بنابراين شوري سبب تغيير ميزان كانابينوئيدهاي گياه شاهدانه شده و بيشترين ميزان THC، CBD و CBC در سطوح پايين شوري حاصل شده­ است.

Environmental stresses such as salinity have a great impact on the amount and quality of secondary metabolites of medicinal plants. To investigate the effect of salinity on phytochemical attributes of cannabis (Cannabis Sativa L.), an experiment in the form of a randomized complete block design with three replications and 5 salinity treatments (0, 2, 4, 6 and 8 dS/m) was conducted in 2019 in medicinal plants research center, Karaj, Iran. In this study, the amount of potassium (K) and sodium (Na) elements and chlorine (Cl) in leaf and root organs of the plant were measured by a flame photometer and colorimetric method, respectively. The content of cannabinoids compounds in leaves including tetrahydrocannabinol (THC), cannabidiol (CBD) and cannabichromene (CBC) were measured by GC/MS. The results showed that there was a significant difference (P≤0.01) among different salinity treatments in terms of Na, K, Cl and cannabinoids THC, CBD and CBC. With increasing salinity level, the amount of Na and Cl ions in leaves and roots increased compared to the control treatment and the highest amount of leaf and root Na (15.81, 14.06 mg/g, respectively) was observed in salinity treatment of 8 dS/m . Also, increasing the salinity concentration caused a decrease in leaf and root K of the plant and the highest amount of leaf and root K (34.83, 34.46 mg / g, respectively) was related to the control treatment. The highest amount of THC and CBD (7.94 and 1.45 mg / g of dried plant, respectively) at salinity concentration of 4 dS / m and the highest amount of CBC at salinity of 2 dS / m (0.012 mg / g dry leaf) were obtained. Therefore, salinity changes the amount of cannabinoids in cannabis and the highest levels of THC, CBD and CBC are obtained at low salinity levels.