برازش رابطه ساختاري رفتار آگاهانه محيط‌زيستي دانش آموزان مقطع متوسطه بر اساس جنسيت: نقش واسطه‌اي تجربه، ارزش‌ها و هويت محيط‌زيستي

Fitting the Structural Relationship of Environmentally Conscious Behavior of High School Students by Gender: The Mediating Role of Environmental Experience, Values, and Identity

اين مطالعه با هدف بررسي برازندگي نقش واسطه­اي تجربه محيطي، ارزش­هاي محيطي و هويت محيطي در رابطه بين جنسيت و رفتار آگاهانه محيط‌زيستي دانش‌آموزان متوسطه ‌دوم شهر يزد انجام گرفت. به اين منظور از طرح كمي با رويكرد همبستگي استفاده شد و داده‌ها از يك نمونه 348 نفري از دانش‌آموزان به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي با استفاده از پرسشنامه‌هاي تجربه محيطي آلن (2013)، ارزش محيطي ترونو و همكاران (2011)، هويت محيطي كلايتون (2003) و رفتار آگاهانه محيط‌زيستي كايسر و ويلسون (2004) جمع‌آوري شد. روايي و پايايي پرسشنامه­ها با تحليل عاملي اكتشافي و روش مؤلفه‌هاي اصلي و آلفاي كرونباخ با نرم‌افزار spss24 تحليل شد و ويژگي نسبتاً مطلوبي را در نمونه ايراني نشان دادند. در تحليل مدل نيز از مدل يابي معادلات ساختاري با روش بيشينه درست نمايي و با نرم‌افزار Amos24 استفاده شد. نتايج نشان داد اثر مستقيم هويت محيطي بر رفتار آگاهانه محيطي مثبت، اثر جنسيت و جهت­گيري ارزشي خود تعالي بر هويت محيطي مثبت، اثر تجربه محيطي بر هويت محيطي منفي، اثر جنسيت بر جهت­‌گيري ارزشي خودتعالي منفي و اثر تجربه محيطي بر جهت‌­گيري ارزشي خودتعالي و خودسازي مثبت و معني‌­دار است. همچنين نتايج نشان داد هويت محيطي نقش واسطه‌اي مثبت و اثر غيرمستقيم زنجيره ­اي هويت محيطي و جهت‌­گيري ارزشي خودتعالي در رابطه بين جنسيت و رفتار آگاهانه محيطي منفي و معني‌دار بود. نتايج نشان داد هويت محيطي نقش مهمي در شكل­گيري رفتار آگاهانه محيطي دارد و اثر جنسيت بر رفتار آگاهانه محيط‌زيستي از طريق هويت محيطي تسهيل مي­شود.

This study aimed to investigate the fitness of the mediating role of environmental experience, environmental values, and environmental identity in the relationship between gender and environmentally conscious behavior of second high school students in Yazd. For this purpose, a quantitative research design with a correlation approach was used. data collected from a sample of 348 students through multi-stage cluster sampling using Allen's (2013) environmental experience scale as well as environmental values scale by Tronu et al (2011), Clayton's (2003) environmental identity scale, and environmentally conscious behavior scale by Kaiser & Wilson (2004). The validity and reliability of the scales were analyzed by exploratory factor analysis and principal components method and Cronbach's alpha with SPSS24 software and showed relatively good characteristics in the Iranian sample. In the model analysis, structural equation modeling with maximum likelihood method and with Amos24 software was used. The results showed that the direct effect of environmental identity on environmentally conscious behavior was positive, the effect of gender and self-transcendence value orientation on environmental identity was positive, the effect of environmental experience on environmental identity was negative, the effect of gender on self-transcendence value orientation was negative and the effect of environmental experience on self-transcendence and self-enhancement value orientation was positive and significant. The results also showed that environmental identity was a positive and serial indirect effect of environmental identity and self-transcendence value orientation in the relationship between gender and environmentally conscious behavior was negative and significant. The results showed that environmental identity has an important role in the formation of environmentally conscious behavior and the effect of gender on environmentally conscious behavior is facilitated through environmental identity.