بررسي ضرورت توجه به آموزش‌هاي محيط‌زيستي مبتني بر مطالعات آينده‌پژوهي در دوره ابتدايي

Investigating the Necessity to Pay Attention to the Environmental Education Based on Futures Studies in Elementary School

پژوهش حاضر با هدف بررسي ضرورت توجه به آموزش‌هاي محيط‌زيستي مبتني بر مطالعات آينده‌پژوهي در دوره ابتدايي صورت گرفته است. اين پژوهش در زمره‌ي تحقيقات كاربردي و از نوع توصيفي مي‌باشد و در دو بخش تحليل محتوا و تكنيك دلفي انجام شده است. در بخش تحليل محتوا، جامعه و نمونه‌ي آماري، كليه‌ي كتاب‌هاي درسي دوره ابتدايي در سال 99-98 بود كه از طريق آمار توصيفي و با ابزار فهرست وارسي از طريق نرم‌افزار Excel انجام شد. فهرست وارسي شامل 7 مؤلفه‌ اصلي و 30 مؤلفه‌ فرعي بود كه روايي آن مورد تأييد كارشناسان علوم تربيتي قرار گرفت و پايايي آن از طريق روش هولستي 92/0 محاسبه گرديد. در بخش دوم، نتايج به‌دست‌آمده از تحليل محتوا، از طريق تكنيك دلفي در اختيار 30 تن از صاحب‌نظران و خبرگان حوزه‌ي آينده‌پژوهي، محيط‌زيست و برنامه درسي قرار گرفت كه با روش گلوله برفي انتخاب شدند. اين تكنيك در سه دور تا رسيدن به نقطه‌ي اشباع ادامه پيدا كرد. توافق در دور دوم و سوم دلفي در نرم‌افزار SPSS 26 به روش كندال، 584/0 و 787/0 محاسبه گرديد. درنهايت نتايج دلفي نشان داد كه محتواي كتاب‌هاي دوره ابتدايي ازلحاظ آموزش‌هاي محيط‌زيستي نياز به بازنگري و اصلاح دارند و در اين بازنگري دو موضوع زباله و هوا به دليل بحران‌هايي كه در آينده ايجاد خواهند كرد، بايد در اولويت قرار گيرند. هم‌چنين پيشنهاد شد در بازنگري محتواي محيط‌زيستي كتاب‌هاي درسي، در دوره اول ابتدايي رويكرد مهارت محور و در دوره دوم رويكرد پژوهش محور در نظر گرفته شود.

The present study was conducted to aim at investigating the necessity to pay attention environmental education based on futures studies in elementary school. This study is a practical and descriptive research has been done in two parts. Content analysis and Delphi technique. In content analysis, statistical sample, all textbooks of elementary school in the year 2019-2020 were done through descriptive statistics and with checklist tool through Excel. The checklist consisted of 7 main components and 30 sub-components, the validity of which was confirmed by experts in educational sciences and its reliability was calculated by to Holste’s method be 0.92. In the second part, the results of content analysis were provided to 30 experts in the field of futures studies, environment and curriculum through Delphi technique, who were selected by snowball method. This technique was continued in three rounds until the maximum information was reached. The agreement in the second and third rounds of Delphi in SPSS 26 was calculated by Kendall as 0.584 and 0.787. Finally, the results of the Delphi showed that, in the opinion of experts, the content of elementary school textbooks in terms of environmental education need to be revised and modified. an‎d the two issues of waste and air should be given priority due to the crises that they will create in the future. It was also suggested that in reviewing the environmental content of textbooks, in the first period of elementary the skill-based approach and in the second period the research-based approach should be considered.