چالش‌هاي آموزش محيط‌زيست به دانش‌آموزان مقطع ششم ابتدايي از منظر حقوق بين‌الملل بشر و قوانين ايران

Challenges of Environmental Education for Sixth Grade Elementary Students from the Perspective of International Human Rights and Iranian Law

حق بر آموزش و حفاظت از محيط‌زيست، از مصاديق نسل سوم حقوق بشر است كه در بهره­مندي از توسعه پايدار مؤثر مي­باشد و آلودگي محيط‌زيست، حيات همه موجودات زنده را به خطر مي‌اندازد. هدف پژوهش، بررسي راهكارهاي تحقق اين حق با آموزش حفاظت از محيط‌زيست به دانش‌­آموزان مقطع ششم ابتدايي است. اين پژوهش، با بهره‌مندي از روش تحقيق توصيفي-تحليلي-ميداني درصدد پاسخگويي به اين سؤال است كه چالش­ها و ضرورت آموزش محيط‌زيست به‌عنوان يك حق بشري، به دانش‌­آموزان مقطع ششم ابتدايي چيست؟ طبق نتايج به‌دست‌آمده، آموزش محيط‌زيست در نظام آموزشي كنوني، هدفمند و باعث تحقق فرهنگ محيط‌زيست محور نمي‌گردد. داده­‌هاي اين پژوهش با بررسي اسناد محيط‌زيستي و حقوق بشري در حقوق بين‌­الملل و حقوق ايران، ارائه پرسشنامه­ به 400 نفر، از دانش­‌آموزان تهراني، در سال 1398 به دست آمده است. جهت روايي و اعتبار داده‌­ها، روش اعتبار صوري و آلفاي كرونباخ و براي تجزيه‌وتحليل داده­‌ها از نرم­‌افزارهاي اس.پي.اس.اس و اكسل استفاده شد كه نشان مي‌دهد برخورداري از شهروندان مسئول، تحقق توسعه پايدار با آموزش اين موارد از سنين 11 تا 12 سال مي‌تواند محقق گردد. چون دانش‌آموزان از اين سن، توانايي درك، يادگيري و راهكاريابي را پيدا كرده‌اند و در ابتداي مسير مسئوليت­‌پذيري و قانون­‌مداري هستند، از همين رو آموزشِ ايشان، نسلي آگاه با تفكري نقاد و مؤثر جهت تحققِ تغييري سازنده پديد مي‌­آورد كه با برنامه‌­ريزي دقيق، تأليف كتب و ترغيب دانش‌­آموزان به تفكر انتقادي، كسب آگاهي، گفت­و­گو و مشاركت فعال بهتر ميسر مي­‌گردد.

The right to education and protection of the environment is an example of the third generation of human right which are effective in benefiting sustainable development and any pollution will endanger the life of every creature. The aim of this research is to study the procedures of achieving these rights by teaching environmental protection to sixth-grade elementary school students. This research by using descriptive-analytical-field method is answering this question that what are the challenges and necessities of the environmental education for sixth-grade students? Based on this research, the current environmental education in the educational system is not purposeful and does not create an environment-oriented culture. Research data were collected by studying environmental and human rights documents according to international law and Iranian law, as well as data from examining a questionnaire of 400 students in Tehran in the parsian year 1398. The face validation method and Cronbach’s alpha were used for data reliability and validity, then for data analysis, SPSS and Excel software were used. The results show that having responsible citizens, furtherance of sustainable development can be achieved by teaching methods of environmental protection to students of 11 to 12 years old, who are able to perceive, learn and find solutions, as they can accept responsibility and obey the law, educating them creates a conscious generation with critical thinking and effective in bringing about constructive changes. These can be achieved by having precise educational planning, writing new books, encouraging students to critical thinking, increasing awareness, dialogue and active social participation.