بررسي عملكرد و اجزاي عملكرد پنبه در سيستم هاي كشت نشايي ومستقيم بذر در شرايط آب و هوايي گرگان

Yield and yield components of cotton in transplanting and direct seeding systems in Gorgan climatic conditions

سابقه و هدف: يكي از روش­هايي كه در سال­هاي اخير به دليل مشكلات ناشي از كمبود آب در حال افزايش است، انجام نشاكاري مي­باشد كه مي­توان گفت با جايگزين كردن كشت مستقيم بذر با كشت نشايي در توليد پنبه، كمك بزرگي به صرفه­جويي در مصرف آب خواهد شد. همچنين تراكم بوته مناسب از نيازهاي مهم در برنامه‌ريزي زراعي براي به دست آوردن حداكثر عملكرد محصولات زراعي همراه با كيفيت مطلوب است. لذا با توجه به مجموعه اثرات مطلوبي كه در كاشت نشائي مي‌تواند محقق شود و همچنين با توجه به اهميت تراكم بوته در مديريت مزرعه، اين تحقيق با هدف تعيين مناسب­ترين روش كاشت نشاء پنبه در مقايسه با كشت متداول (كشت مستقيم بذر) و ارزيابي تأثير نشاءكاري بر خصوصيات زراعي، عملكرد و اجزاي عملكرد پنبه انجام گرفت. مواد و روش‌ها: تحقيق حاضر در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در ايستگاه تحقيقات عراقي محله گرگان در سال 97-1396 انجام گرفت. تيمارهاي آزمايشي شامل روش‌هاي مختلف كاشت در هفت سطح شامل: كشت مستقيم بذر به فاصله روي رديف20 سانتي‌متر‌ (تراكم 65 هزار بوته در هكتار)، كشت نشايي تك‌‌بوته با فواصل روي رديف 20 و 40 سانتي‌متر (به‌ترتيب تراكم 65 و 5/32 هزار بوته در هكتار)، كشت نشايي دو بوته (جفت) به فاصله روي رديف 40 سانتي­متر‌ (تراكم 65 هزار بوته در هكتار)، كشت نشايي تك­بوته در دو طرف تيپ با فواصل روي رديف 31 و 61 سانتي‌متر (به‌ترتيب تراكم 65 و 5/32 هزار بوته در هكتار) و كشت نشايي دو بوته (جفت) در دو طرف تيپ به فاصله روي رديف 61 سانتي‌متر‌ (تراكم 65 هزار بوته در هكتار) بود. صفات مورد بررسي شامل مراحل فنولوژيك، ارتفاع گياه، عملكرد الياف و اجزاي عملكرد پنبه در نظر گرفته شد. يافته‌ها: مقايسه ميانگين داده­ها نشان داد كه سيستم كشت نشايي باعث افزايش غوزه‌هاي باز، وزن خشك بوته، متوسط وزن الياف در يك بوته و يك غوزه و عملكرد الياف گرديد. درحالي كه بيش­ترين ميزان ارتفاع بوته و تعداد غوزه‌هاي بسته از سيستم كشت مستقيم بذر حاصل شد. همچنين بالاترين ميانگين عملكرد الياف 154/3595 كيلوگرم در هكتار از سيستم كشت نشايي تك­بوته به فاصله روي رديف 40 سانتي‌متر (تراكم 32500 بوته در هكتار) به دست آمد كه نسبت به سيستم كشت مستقيم بذر، باعث افزايش 23/40 درصدي عملكرد الياف شد. بررسي صفات مؤثر بر عملكرد الياف نيز نشان داد كه با كاهش تعداد غوزه­ هاي بسته و افزايش وزن الياف يك غوزه مي­توان عملكرد الياف را در هكتار افزايش داد. نتيجه­ گيري: نشاكاري نسبت به سيستم كشت مستقيم باعث بهبود خصوصيات زراعي و به‌ويژه باعث افزايش عملكرد الياف گرديده است كه در صورت اقتصادي بودن هزينه توليد و انتقال نشا، نشاكاري پنبه نسبت به كشت مستقيم برتري داشته و قابل توصيه است.

In order To evaluate the effect of yield and components yield of cotton as direct seeding and transplanting systems in Gorgan climatic conditions a randomized complete block study with four replications on Amirabad area of Gorgan in 2016-2017. Experimental treatments were included different sowing methods at seven levels (direct seed sowing at a distance on the row 20 cm at 65,000 plant. ha-1, single planting at 20 and 40 cm, and 65 and 32.5 plant.ha-1, two-plant seedling transplanting. 40 cm density 65 thousand plants.ha-1, single plant transplanting for two lines at 31 and 61 cm and 65 and 32.5 thousand plant.ha-1 and two types of single plant transplanting for 61 lines Cm was 65,000 plants.ha-1). The results of the experiment showed that the planting method treatment affected all the above parameters except the phonological stages. Comparison of mean data showed that transplanting system increased the number of open bolls and total bolls, plant dry weight, fiber weight of one plant and boll, and fiber yield. However, the highest plant height and the number of closed bolls were obtained from direct planting system. Also, the highest mean fiber yield 3595/154 kg.ha-1) was obtained from single plant transplanting system for single planting of 40 cm with a density of 32500 plants. ha-1, which increased fiber yield by 23/40٪ compared to the direct planting system.