سنجش منافع اقتصادي پروژه هاي تحقيقاتي پنبه (مطالعه موردي پروژه هاي تحقيقاتي خراسان رضوي)

Assessing the Economic Benefits of Cotton Research Projects (Case Study of Research Projects in Khorasan Razavi)

در سال‌هاي اخير ضرورت ارزيابي آثار اقتصادي و اجتماعي تحقيقات كشاورزي در سطوح ملي، منطقه‌اي و محصولي به مورد توجه مديران و برنامه‌ريزان كشور قرار گرفته و برخي مطالعات به ارزيابي كمي بازده سرمايه‌گذاري در تحقيق و توسعه كشاورزي اقدام كرده‌اند.در زمسنه ارزيابي پروژه هاي تحقياتي كشاورزي در خارج مي توان به مطالعاتي مانند ارزيابي آثار بالقوه تحقيقات به­نژادي قهوه در فيليپين ، تحقيقات به ­نژادي قهوه در اوگاندا، تحقيقات به­نژادي انبه در تايلند، بازده تحقيقات كشاورزي و ارزيابي اقتصادي تحقيقات كشاورزي در نيوزلند اشاره كرد. در تحقيقات داخل كشور نيز مي توان برخي مطالعات ارزيابي تحقيقات كشاورزي در ايران را نام برد. پژوهش حاضر با توجه به ضرورت افزايش توليد و با استفاده از دستاوردهاي تحقيقاتي و با هدف ارزيابي آثار اقتصادي پروژه­­هاي تحقيقاتي پنبه در استان خراسان رضوي به عنوان مهم‌ترين منطقه توليد پنبه كشور انجام شده است. مواد و روش‌ها:در انجام اين پژوهش از دو گروه داده‌هاي مرتبط با فناوري(ميانگين افزايش عملكرد، پارامتر جابه‌جايي منحني عرضه، احتمال موفقيت تحقيق، عامل استهلاك) و بازار(مخارج تحقيق،قيمت محصول،كشش قيمتي عرضه و نرخ تنزيل) پروژه‌هاي تحقيقاتي به­نژادي پنبه خاتمه يافته در بازه زماني 1394 تا 1398 مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي و روش تحليل مازاد اقتصادي استفاده گرديد. تحليل مازاد اقتصادي اين امكان را مي‌دهد كه تفاوت بين دو وضعيت با و بدون تحقيقات با اندازه­گيري تغيير مازاد اقتصادي ( ارزش رفاه يا فوايد اجتماعي ) ارزيابي شود. رهيافت مازاد اقتصادي همچنين چارچوب بازار را براي استنتاج منافع تحقيقات با كاربست دستاوردهاي آن كه باعث جابه‌جايي منحني عرضه مي‌شود، مورد استفاده قرار گرفته و سپس منافع اقتصادي به عنوان مازاد تعلق‌گرفته به توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان محاسبه و آنگاه با جمع‌سازي منافع تحقيقات در طول زمان و مقايسه آن با مخارج، سنجه‌هايي مانند ارزش فعلي خالص منافع، نرخ بازده داخلي و نسبت فايده به هزينه محاسبه شده است. يافته‌ها:كل ارزش حال منافع يا كل تغيير مازاد اقتصادي تحقيقات به­نژادي پنبه 14638649 هزار ريال ارزيابي و برآورد گرديد كه از اين مقدار به ميزان 7468698 هزار ريال مربوط به ارزش حال منافع پنبه‌كاران و ميزان 7169050 هزار ريال مربوط به ارزش حال منافع مصرف‌كنندگان پنبه در استان خراسان‌رضوي مي باشد. همچنين مقادير ارزش حال خالص منافع، نرخ بازده داخلي و نسبت فايده به هزينه هر تحقيق به­نژادي به طور ميانگين و به‌ترتيب حدود 13ميليارد هزار ريال، 55 درصد و 6/7 ريال پيش‌بيني و ارزيابي شده است. اين نتايج بيانگر بازده و سودآوري اقتصادي پذيرفتني در تحقيقات به­نژادي پنبه مي‌باشد. نتيجه‌گيري:مجموعه نتايح و يافته‌هاي اين پژوهش بيانگر آنست كه پژوهش­هاي انجام شده بر پنبه باعث رشد بهره­ وري عوامل توليد گرديده كه نتيجه نهايي آن نيز افزايش منافع توليدكنندگان و مصرف كنندگان مي­باشد بنابراين سرمايه­ گذاري در تحقيقات كشاورزي مربوط به توسعه كشت پنبه به طور خاص توجيه ­پذير بوده و مي‌تواند سياست­گذاران و برنامه ­ريزان كشور را درجهت مساعدت بيشتر و تامين بودجه پايدار براي پژوهش­ هاي پنبه متقاعد نمايد. همچنين براساس يافته ­هاي اين مطالعه پيشنهاد مي­شود به امكانات استاني براي تحقيقات پنبه ، به ويژه استان خراسان رضوي توجه لازم صورت گيرد.

Cotton is one of the most important agricultural products that plays an important role in creating employment for the raw materials of the textile, oil and feed industries. The aim of this study was to estimate the economic benefits and surplus of cotton research projects. For this purpose, the results of completed research projects in the period 1394 to 1398 Khorasan Razavi Agricultural Research and Training Center and the method of economic surplus analysis were used. The results show that the average net present value of the benefits of each cotton research project is about 13 billion rials, the benefit-to-cost ratio of each research is 7.6 and the rate of return of each research is estimated at 55%. These values ​​indicate high economic surplus and acceptable economic return from cotton research activities in the Agricultural Research and Training Center of Khorasan Razavi. The findings of this study show that research on cotton has increased the productivity of all factors of production, the end result of which is to increase the interests of producers and consumers, so investment in agricultural research projects related to the development of cotton cultivation was specifically justified. an‎d it can convince policymakers and planners of the country to further assist and provide sustainable funding for cotton research. Based on the findings, it is suggested that the necessary facilities be paid to the provincial facilities for further cotton research, especially in Khorasan Razavi province.