بهبـود خصـوصيات فيـزيـولـوژيكي و زراعـي كلــزاي پاييــزه ( .Brassica napus L) با كاربرد نانو‌سلنيوم

Improvment of Physiological and Agronomic Characteristics of Winter Oilseed Rape (Brassica napus L.) with Nano-Selenium Application

بررسي اثر كاربرد نانوسلنيوم بر خصوصيات زراعي و عملكردي كلزاي پاييزه، با محلول‌پاشي نانوسلنيوم در سه سطح (عدم محلول‌پاشي (صفر)، 25 و 50 ميلي‌گرم در ليتر) در دو مرحله 8-6 برگي و مرحله پنجاه درصد گلدهي طي سال زراعي 98-97 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه محقق اردبيلي انجام شد. نتايج نشان داد كه با كاربرد نانوسلنيوم ميزان رنگيزه‌هاي فتوسنتزي و محتواي نسبي آب برگ‌ها به­طور معني‌داري افزايش يافت. محلول‌پاشي بوته‌هاي كلزاي پاييزه با غلظت 50 ميلي­گرم در ليتر نانوسلنيوم موجب افزايش معني‌دار ميزان كلروفيل a، b و كلروفيل كل به­ترتيب به مقدار 04/37، 51/44 و 68/39 درصد نسبت به تيمار عدم محلول‌پاشي گرديد. نانوسلنيوم از طريق افزايش ميزان رنگيزه‌هاي فتوسنتزي و افزايش محتواي نسبي آب برگ‌ها موجب افزايش معني‌دار ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعي و قطر ساقه كلزا شد. عملكرد كل، شاخص برداشت و عملكرد روغن دانه‌هاي حاصل از بوته‌هاي محلول‌پاشي شده با غلظت‌هاي 25 و 50 ميلي‌‌گرم در ليتر نانوسلنيوم به­طور معني‌داري بيشتر از تيمار شاهد بود. محلول‌پاشي بوته‌هاي كلزا در طي دو مرحله رويشي و پنجاه درصد گلدهي از طريق افزايش معني‌دار تعداد خورجين در بوته، تعداد دانه در خورجين و وزن هزار دانه موجب افزايش عملكرد دانه در واحد سطح گرديد. چنانكه، بيشترين افزايش عملكرد دانه در واحد سطح (16/34 درصدي) در مقايسه با شاهد در تيمار 50 ميلي‌گرم در ليتر نانو‌سلنيوم به­دست آمد. به­طوركلي، كاربرد 50 ميلي‌گرم در ليتر نانوسلنيوم تاثير مثبت و معني‌داري بر صفات فيزيولوژيكي و زراعي (رنگيزه‌هاي فتوسنتزي، محتواي نسبي آب برگ‌ها، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعي، قطر ساقه، تعداد خورجين در بوته، تعداد دانه در خورجين و وزن هزار دانه) كلزاي پاييزه داشت و اين امر در نهايت موجب افزايش عملكرد اقتصادي گرديد.

To investigate the effect of foliar selenium nanoparticle applications on the agronomic and yield characteristics of winter oilseed rape, with three levels (0 (control), 25 and 50 mg.L-1) at two growth stages (6-8 leaves and 50% flowering) at the research farm station of the University of Mohaghegh Ardabili during 2018-2019 was studied. The results showed that the selenium nanoparticle applications increased the photosynthetic pigments and the relative water content (RWC) of the leaves significantly. Foliar spraying with 50 mg.L-1 selenium nanoparticle increased in the chlorophyll a and b and total chlorophyll content by 37.04, 44.51 and 39.68%, respectively, as compared to the control treatment. On the other hands, selenium nanoparticle application increased the plant height, number of branches and stem diameter via improving the photosynthetic pigments content and RWC of winter oilseed rape significantly. The biological yield, harvest index and seed oil content of 25 and 50 mg.L-1 of selenium nanoparticle treatments were significantly higher than those of the control. The foliar spraying of oilseed rape plants with selenium nanoparticle applications improved the grain yield throught increase in the number of pods per plant, the number of seeds per pod and the 1000 grain weight significantly. Thus, the highest improvement in the grain yield per unit area (about 34.16 %) was obtained with application of 50 mg.L-1 selenium nanoparticles in comparison with control treatment. In general, the application of 50 mg.L-1 selenium nanoparticles had a positive and significant effect on the physiological (photosynthetic pigments content and RWC) and agronomical characteristics at plants, as to the plant height, branches number, stem diameter, the number of pods per plant, the number of seeds per pod, the 1000-grain weight and seed oil content of winter rape.