تحليل ساختار شهر بغداد در عصر عباسيان

City Structure Analysis of Baghdad in the Abbasid Era

شهر بغداد به‌عنوان شهر جديد و پايتخت عباسيان توسط منصور دوانيقي، دومين خليفه عباسي ساخته شد. بغداد به‌عنوان پايتخت سياسي، اقتصادي، فرهنگي و علمي ‌ايفاي نقش كرده و يكي از مهم‌ترين شهرهاي برگرفته از آرمان‌هاي قدرت پادشاهان به‌عنوان الگوي شهرسازي ‌است. لذا بررسي شهرسازي بغداد و تاثير ‌انديشه‌هاي فكري آن دوران و تحليل ساختار و عملكرد شهري آن اهميت مي يايد. علي‌رغم كمبود كارهاي باستان‌شناسي، پژوهش‌هاي مكتوبي در زمينه تاريخ بغداد انجام شده‌است. هدف پژوهش حاضر تحليل ساختار و عملكرد بغداد متاثر از جهان‌بيني حاكم و تحليل كالبدي، سياسي، اقتصادي و اجتماعي شهر ‌مي‌باشد. لذا با استفاده از روش پژوهش توصيفي-تاريخي، ساختار شهر بغداد در ابعاد مختلف تحليل مي‌شود. نتيجه پژوهش نشان‌دهنده طراحي شهر مدور بغداد متاثر از جهان‌بيني حاكم بر ساختار كلان و جزئيات عملكردي و هم‌چنين تجلي مفهوم شهر-قدرت (مركزيت عالم و امپراطوري جهان)، شهر-دولت (پايتخت حكومت)، شهر-بازار (گسترش راه‌هاي بازرگاني) و شهر-مردم (نهضت‌هاي فرهنگي و اهميت اقشار اجتماعي) مي‌باشد.

Baghdad was built as the new city and capital of the Abbasids by Mansour. Baghdad has played a role as the political, economic, cultural and scientific capital, and it was one of the most important cities derived from the ideals of the king powers as urban planning patterns. Therefore, the study of Baghdad planning and analysis of urban structure is important. Written research about history of Baghdad has been done, but the innovation of this article is analyzing the structure of Baghdad in physical, political, economic and social dimensions. So, using the descriptive-historical research method, the structure of Baghdad was analyzed. The results show that circular Baghdad design is influenced by the worldview governing the macro structure and functional details, and it is interpretation of the concept of city-power (centrality of the world empire), city-state (capital of government), city-market (expansion of trade routes) and city-people (cultural movements and social groups).