نقش جنگنامه‌سرايي در بازنمايي استقلال سياسي افغانستان معاصر

The role of warfare epistle in the representation of contemporary political independence of Afghanistan

جنبش جنگنامه­­ سرايي در ادبيات معاصر افغانستان هم­­زمان با قيام­هاي مردمي در برابر انگليسي­ ها آغاز شد كه به جنگ اوّل افغانستان و انگليس(1217- 1220هـ.ش/ 1839- 1842م) معروف است. با تجاوز استعمار انگليس به افغانستان روح حماسي و رزمي در مردم اين سرزمين برانگيخته شد و منجر به جهاد مسلحانه و خلق منظومه­ هاي حماسي متعدد شد. اين منظومه ­ها در وزن و سبك به­ تبعيت از شاهنامۀ فردوسي به نظم درآمده ­اند. موضوع اصلي اين جنگنامه­ ها، وصف دلاوري ­ها و كيفيت مبارزة مردم افغانستان در برابر بيگانگان، مخصوصاً انگليسي ­ها و منازعات خانوادگي امرا و حكام محلي است. اين جستار به شيوۀ توصيفي– تحليلي در پي آن است كه نقش جنگنامه ­سرايي را در انعكاس واقعيت­ هاي تاريخ سياسي معاصر افغانستان بررسي كند. از نتايج تحقيق برمي­آيد كه اساسا تعدد اين جنگ­نامه ­ها گواه احساس ضرورت تاريخي در شاعران براي حفظ هويت ملي و تلاش آنان براي ثبت و ماندگاري دلاوري ­ها و دستاوردهاي اتحاد ملي در پيكرة ژانر حماسه است. مقبوليت و معيارمندي شاهنامة فردوسي در افغانستان عامل اساسي گرايش مقلدانة اين شاعران براي سرايش جنگ­نامه­هاي حماسي است؛ اگرچه هيچ­يك را نمي­توان در سبك و زبان و حتي موضوع همپاية نقش و كاركرد شاهنامه در ادبيات حماسي دانست، ليك برخي از اين جنگ­نامه ها آثار عاطفي عميق در ميان مردم افغانستان و برانگيختگي حس وطن­ دوستي و تمايل به وحدت و استقلال ملي در تاريخ معاصر افغانستان داشته و دارند.

The warfare epistle movement in contemporary Afghan literature began with popular uprisings against the British, known as the First Afghan-British War (1242-1220 HS / 1839-1839 AD). The British colonial invasion to Afghanistan brought an epic and heroic spirit to the people of this land, leading to armed jihad and the creation of numerous epic poems. These poems are arranged in the meter and style, in accordance with Firdowsi's Shahnameh. The main focus of these war memoirs is on the bravery and quality of the Afghan people's struggle against foreigners, especially the British, and the family struggles of local rulers and kings. This descriptive-analytical research seeks to examine the role of war writing in reflecting the realities of contemporary Afghan political history. The results of the research show that the multiplicity of these genres testifies to the poets' historic need to preserve their national identity and their efforts to record and preserve the national unity, bravery and achievements in the epic genre. The acceptance and standardization of Ferdowsi's Shahnameh in Afghanistan is a major factor in the tendency of these poets to compose epic poems. Although none can be regarded as profound as Shahnameh of Firdowsi in terms of language, style and even in the equality of subject and yield. Nevertheless, some of these writings had and continue to have profound emotional effects among the Afghan people and arouse patriotism and a desire for national unity and independence in contemporary Afghan history.