نقد و بررسي تعريف حق قسم در آراي فقهاي اماميه

Criticizing and analyzing to Definition of right of ghasm in Islamic jurists Opinion

در فقه اماميه «قسم» از حقوق زوجه در عقد نكاح مي­باشد كه با هدف تأمين عدالت در بين زوجات در فرض چندهمسري تشريع يافته است. سه تعريف مختلف از «قسم» ارائه شده است. در تعريف نخست، قسم، حقي واجب براي زوجه­اي است كه داراي حق نفقه مي­باشد. در دومين تعريف، حق قسم به «برقراري عدالت در ميان زوجات» و در تعريف سوم به «تقسيم شب‌ها در ميان زوجات» تعريف شده است. طبق بررسي­ها، تعريف حق قسم بر اساس «حق انفاق»، جامع افراد و مانع اغيار نمي­باشد. به علاوه با توجه به اينكه لازمه اجراي حق قسم «برقراري عدالت بين زوجات» بوده تعريف اين حق با فصل «عدالت» از قبيل اطلاق لازم بر ملزوم بوده و مجاز لغوي است. تعريف حق قسم به «تقسيم شب‌ها»، به دليل برخورداري از دلالت مطابقي و مبرا بودن از اشكالات دو تعريف ديگر دقيق‌ترين تعريف حق قسم مي­باشد. علي‌رغم تبيين تفصيلي مقررات حق قسم در فقه اماميه و جايگاه ويژه اين حق در تحكيم روابط زوجين در فرض تعدد زوجات، انعكاس مقررات اين حق در قوانين خانواده مغفول مانده است. پژوهش حاضر، در راستاي رفع خلأ مذكور، ضمن تبيين اين نقص قانوني، تعريف دقيق حق قسم و مواد قانوني متعددي را در اين باره، جهت انعكاس در قوانين خانواده پيشنهاد مي­كند

In Shia jurisprudence, "ghasm" is one of the rights of the wife in marriage, which has been legislated to ensure fairness between wives in polygamy. There are three different definitions of "ghasm". The first definition of "ghasm" refers to an obligatory right of alimony for the wife. According to the second definition of "ghasm", it refers to "enforcing justice among Wives" and according to the third definition, it refers to "dividing the nights among Wives". The right to "ghasm" established by alimony is not comprehensive, and it is not exclusive. In addition, given that this right to "ghasm" has resulted in "the establishment of justice between the wives", it is permissible to define it in the context of "justice". According to the division of the night, the right to "ghasm" defines itself most accurately, as it corresponds to the nature of the "ghasm" and is free of the shortcomings of the other two definitions. While the definition of the "ghasm" right in Shia's jurisprudence and the special place of this right in stabilizing the relations between spouses in the case of polygamy are fully explained, the reflection of these provisions in family law has been neglected. The current study fills this gap by not only explaining this legal defect, but also proposing a precise definition of the term "ghasm" and several articles in family law to reflect this.