كليدواژه :
اسطوره , حماسه , ضرب‌المثل , استان فارس , بن مايه
چكيده فارسي :
ضرب‌المثل‌ها بخش بزرگي از فرهنگ يك قوم را تشكيل مي‌دهند و آيينۀ تمام‌نماي انديشه، ذوق، آداب و رسوم و عادات جامعه محسوب مي‌شوند.لازم به ذكر است كه اسطورهها و باورهاي اسطورهاي در ساخت مثلها دخيل هستند؛ زيرا مثلها به عنوان قسمت مهمي از فرهنگ عامه نه تنها ريشه در تاريخ بلكه ريشه در اساطير و مذاهب كهن نيز دارند. هدف از اين پژوهش به شيوۀ توصيفي ـ تحليلي، بررسي عناصر و بنمايههاي حماسي و باورهاي اسطورهاي انعكاس يافته در مثلهاي استان فارس از جمله شخصيتهاي شاهنامه و باورهاي اسطوره‌ايِ اژدها، سيمرغ، آب، آتش، خروس، دختر و اعداد است. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه بدون برقرار ساختن پيوند ميان ضرب‌المثل و اسطوره نمي‌توان به معناي روشني دست يافت. بنمايههاي اساطيري موجود در ضربالمثلهاي استان فارس در برگيرندۀ مفاهيمي غني همچون قدرت، زيبايي، اصل و نسب، آگاهي، بخت و اقبال، پاكي و... است. همچنين مشخص شد كه مهمترين شخصيت حماسي كه در ضرب‌المثل‌ها بازتاب يافته، شخصيت رستم است؛شايان ذكر است روايت نقّالان در ساخت مثلها تاثيرگذار بوده است. درون‌ماية بسياري از اين ضرب‌المثل‌ها، متأثر از باورها و آيين‌هاي گذشته است. برخي از اين باورها، پس از آمدن اسلام و فرهنگ اسلامي به ايران، رنگ اسلامي به خود گرفته اند.
چكيده لاتين :
Proverbs form a large part of a nation's culture and reflect the thoughts, tastes, customs and habits of a society. Myths and mythological beliefs are involved in the construction of proverbs. Proverbs, as an important part of folk culture, are rooted not only in history but also in ancient myths and religions. The present article, by using descriptive-analytical method, examines the epic themes and mythological beliefs - including the characters of Shāhnāmeh, dragon, Simorgh, water, fire, rooster, girl and numbers - reflected in the proverbs of Fars province. The results indicate that without establishing a link between proverbs and myths, accurate analysis cannot be achieved. The mythological themes in the proverbs of Fars province include rich concepts such as power, beauty, parentage, consciousness, fortune, luck, purity, and so on. The other results of the study are as follows: Rostam is the most important epic character of the proverbs; Naqqalan (the narrators) were influential in the formation of the proverbs; the themes of many of the proverbs are influenced by past beliefs and rituals; some of these beliefs, after the arrival of Islam in Iran, were harmonized with Islamic beliefs.
