ارزيابي كيفيت زندگي شهري در شهر اردبيل با استفاده از تلفيق داده هاي سنجش از دور و تحليل هاي مكاني

Assessment of urban quality of life in Ardabil city using integrated remote sensing data and spatial analysis

كيفيت زندگي شهري به عنوان يكي از مهم ترين حوزه هاي مطالعات شهري در كشورهاي مختلف جهان محسوب مي شود. اين مهم به دليل افزايش روز افزون كارآمدي مطالعات كيفيت زندگي در پايش سياست هاي برنامه ريزي شهري و ايفاي نقش آن به عنوان ابزاري حياتي در مديريت و برنامه ريزي شهري است. از اين رو هدف پژوهش حاضر ارزيابي كيفيت زندگي شهري در شهر اردبيل با استفاده از تلفيق داده هاي سنجش از دور و اطلاعات مكاني است. جهت دستيابي به شاخص نهايي كيفيت زندگي در شهر اردبيل، زيرمعيارهاي مربوط به چهار معيار اصلي مخاطرات محيطي، اجتماعي، دسترسي و فيزيكي به صورت جداگانه براساس مرورو پيشينه تحقيق انتخاب شدند. فرآيند تحليل شبكه‌اي (ANP) به منظور اختصاص اوزاني به اين زير معيارها و معيارها مورد استفاده قرار گرفت. سپس از نرم افزار Arc map جهت توليد نقشه كيفيت زندگي در هر يك از قلمروها به صورت جداگانه و دستيابي به شاخص نهايي كيفيت زندگي در شهر اردبيل استفاده شد. همچنين به منظور رتبه بندي مناطق مختلف شهر از نظر كيفيت زندگي مدل تاپسيس مورد استفاده قرار گرفت. توزيع مكاني شاخص كيفيت زندگي در شهر اردبيل بيانگر آن است كه كيفيت زندگي در حد نسبتا متوسطي قرار دارد به طوري كه، منطقه 1 و بخش هايي از مناطق 2 و 4 از نظر كيفيت زندگي نسبت به ساير بخش هاي شهر داراي امتياز بالايي مي باشند و منطقه 3 داراي امتياز پاييني از اين نظر است. همچنين يافته هاي پژوهش نشانگر آن است كه از بين قلمروهاي موثر در كيفيت زندگي شهري معيارهاي اجتماعي، مخاطرات محيطي، دسترسي به خدمات عمومي و فيزيكي به ترتيب با اوزان 28/0، 27/0، 25/0 و 20/0 به عنوان مهم ترين عامل در تحليل كيفيت زندگي شهري محسوب مي شوند. نتايج پژوهش همچنين نشان دهنده قابليت بالاي تكنولوژي سنجش از دور در تلفيق با داده هاي مكاني به منظور ارزيابي كيفيت زندگي در مناطق شهري مي باشد كه مي تواند ياري گر برنامه ريزان و مديران شهري به منظور اداره هر چه بهتر شهر باشد.

The main purpose of the present study was to evaluate the quality of urban life in Ardabil city using a combination of remote sensing data and spatial information. To achieve the final index of quality of life in Ardabil, sub-criteria related to four main criteria of environmental hazards, social, access and physical were selected separately based on the research background. The ANP process was used to assign weight to these sub-criteria and criteria. Then Arc map software was used to produce quality of life map in each territory separately and to achieve the final quality of life index in Ardabil city. The TOPSIS model was also used to rank different areas of the city in terms of quality of life. Spatial distribution of quality of life index in Ardabil city indicates that quality of life is moderate so that region 1 and parts of regions 2 and 4 have a higher quality of life compared to other parts of the city. Zone 3 has a low rating in this regard. The findings also indicate that among the effective domains of urban quality of life, social criteria, environmental hazards, access to public and physical services are respectively as significant as 0.28, 0.27, 0.25 and 0.20, are the most important factor in analyzing urban quality of life. The results also demonstrate the high capability of remote sensing technology combined with spatial data to assess quality of life in urban areas, which can assist urban planners and managers to better manage the city.