تبيين الگوي سنجش تاب‌آوري كالبدي شهرهاي رودخانه محور در برابر اثرات سيل نمونۀ. مورد مطالعه: شهر تنكابن

Explaining the Pattern of Physical Resilience Measurement in River-centered city Against the Impact of Floods (Case study: Tonekabon City)

سيل يكي از مخرب­ترين مخاطرات طبيعي است. بشر امروزي به طور كامل نتوانسته است اين پديدۀ طبيعي را مهار كند؛ به­همين دليل به دنبال راه حلي است تا بتواند خطرهاي ناشي از سيل را كاهش و تحمل­ پذيري خود را در برابر آن افزايش دهد. هدف از­اين پژوهش، تبيين الگوي سنجش تاب­آوري كالبدي در­برابر سيل به ­منظور بهبودي سريع از شوك‌ها، فشارهاي متعدد و بهبود عملكرد آن در­طي زمان است. اين پژوهش به ­لحاظ هدف كاربردي و به ­لحاظ روش انجام كار، توصيفي–تحليلي است. جامعه ­آماري تحقيق، كارشناسان امور­شهري مي‌باشند. به­ منظور شناسايي متغيرها و شاخص ­هاي ضروري، پس­از استخراج آنها از مباني­ نظري، با ­روش تحليل روايي محتوايي، اثرگذارترين آنها شناسايي شده ­اند. بررسي پژوهش­ هاي ­پيشين نشان مي­دهد، آنها در ارائه يك الگوي منسجم جهت بررسي خطر سيل در پهنه­ هاي مختلف شهر و تبيين شاخص ­ها و متغيرهاي مؤثر براي ارزيابي هر پهنه ضعيف بوده ­اند، لذا به‌منظور پهنه‌بندي خطر سيل در بافت اطراف رودخانه چشمه­ كيله، از نرم‌افزار شبيه‌سازي جريان ­رودخانه (HEC_GEORAS) استفاده گرديد، كه بر اين اساس سه پهنه خطر سيل تعيين گرديد. ساختار الگوي پيشنهادي و الگوريتم‌هاي ارزيابي آن، بر مبناي يك مدل‌سازي آماري در محيط نرم‌افزار جي‌آي‌اس مي‌باشد، كه به‌صورت دقيق بافت­ شهري پيرامون رودخانه را بر­اساس شدت­ خطر، پهنه‌بندي كرده و نقاط آسيب‌پذير را به‌صورت دقيق مشخص مي‌نمايد. الگو ي­پيشنهادي، روش­ هاي رايج­كنوني در محدود‌شدن پهنه‌هاي اطراف رودخانه به دودسته‌ي درون و بيرون حريم­رودخانه كنار گذاشته و با ­توجه به ­ميزان شدت خطر هر عارضه­ شهري اعم از معابر يا ابنيه مستقر در آن را مورد ارزيابي قرار مي‌دهد. نتايج تحقيق نشان‌ داد حريم ­موجود با پهنه‌بندي ناشي از مدل‌سازي تناسب ندارد. از­طرف ­ديگر، بررسي تاريخي سيلاب­ هاي گذشته، بيانگر تشابه محدوده­ هاي آسيب­ ديده با خروجي نرم­ افزار است. در تمامي پهنه­ ها بيشترين آسيب­ پذيري به علت عدم ­وجود شبكۀ هدايت آب­هاي­ سطحي، ساخت و­ ساز غيراستاندارد ابنيه و محدوديت­ هاي شبكۀ ­معابر است كه برشدت بحران درزمان بروز حادثه مي­افزايند. وجود قطعه زمين­ه اي درشت­دانه در­تمامي پهنه ­ها نيز نقطۀ قوت مشترك تمام آنهاست كه فرصتي براي اصلاح بافت در آينده را فراهم مي­آورد.

Flood is one of the most destructive natural hazards. Despite advances in engineering over the last century, different cities around the world are affected by floods every year. Today, human beings have not been able to completely control this natural phenomenon. For this reason, mankind is looking for a solution that can reduce the risks of flooding and increase its stability; this is called resilience today. The purpose of this study is to Explanation a model for measuring physical resilience against floods so that this model can improve physical performance over time. The present study is applied-descriptive in terms of purpose and in terms of method, it is descriptive-analytical. The statistical population of the study is urban affairs experts (Tonekabon District Water Authority, municipality, governorate, environment office). Then, content validity analysis (CVR) was used to identify the necessary variables and indicators. Flow simulation software (HEC_GEORAS) was also used to map the flood risk in the fabric around the Cheshmeh Kileh River. The structure of the proposed model and its evaluation algorithms are based on a statistical modeling in GIS software, which precisely maps the urban fabric around the river based on the risk intensity. They also specify the vulnerable points according to the ability of the variables to be deployed in each zone. This model rejects the current method by which the zones around the river are divided into two groups inside and outside the river privacy. In this model, each urban feature, whether road or building, is evaluated according to the severity of the hazard.