واكاوي دلالت‌هاي واژگاني داستان ابليس در داستان‌هاي متشابه قرآن كريم با رويكرد بافتي

Analysis of Lexical Semantics of the Story of Iblis in similar stories of the Holy Quran with a Contextual approach

بررسي دلالت واژگان در پرتو نظريۀ موسوم به بافت متن در علم معناشناسي اهميت ويژه‌اي دارد؛ زيرا بررسي لايه‌هاي معنايي واژگان، تلاشي در خوانش متن در چارچوب بافت متني قلمداد مي‌شود و شناخت و آگاهي از دلالت بافت در زبان، در درك چرايي انتخاب واژگان گوناگون سهيم است و مخاطب از نحوۀ چيدمان و تفاوت در موقعيت‌هاي واژگان با تكيه بر دو محور جانشيني و همنشيني به معنا دست مي‌يابد. در پژوهش حاضر كوشيده شده است با استفاده از روش توصيفي‌تحليلي و با تكيه بر دو محور جانشيني و همنشيني، آيات متشابه داستان وسوسه ابليس و رانده‌شدن او از بهشت بررسي ساختاري شوند. برخي از نتايج پژوهش نشان دادند در محور جانشيني، واژگان «وسوس، ازلّ»، «اخرج، اهبط و اذهب» و «اقعدنّ و ازينّ» به مقتضاي بافت متني و فضاي حاكم بر داستان، گزينش شده‌اند و همين امر در انسجام و تكميل زنجيرۀ معنايي بين واژگان جانشين مؤثر بوده است تا از اين طريق به‌منظور القاي مفهوم و معناي مدنظر متكلم، واژگان جانشين در خدمت بافت متن قرار گيرند و بار معنايي جديدي با توجه به سياق و آيات پيسين و پسين به فضاي داستان بخشند و به نوعي به توسيع معنايي متن منجر شوند.

Investigating the meaning of words based on context is important because one of the common methods of understanding lexical semantics in a text is the contextual approach. Actually, we can understand real meaning by studying the semantic layers of words and achieve meaning based on two axes of syntagmatic and paradigmatic. The present study using a descriptive-analytical method and relying on the two axes of syntagmatic and paradigmatic has tried to structurally study the similar verses to the story of the temptation of the devil and his expulsion from heaven. Some research results showed that in the axis of Paradigmatic, the words" “Tempted, Slipped”, “Go out, Descend "and “Adorning, Sitting” have been selected according to the textual context and the atmosphere of the story. an‎d this factor has been effective in the coherence and completion of the semantic chain between the substitute words so that to induce the concept and meaning intended by the speaker, the substitute words serve the context of the text and give a new semantic load according to the context and verses back and forth to the story space, and somehow lead to the semantic expansion of the text.