ساخت واحدهاي پايه مطالعاتي شهري بر مبناي MAUP (مطالعه موردي: منطقه‌بندي دموگرافيك شهر زنجان)

Constructing the Basic Urban Study Units Based on MAUP (A Case Study of Demographic Zoning of Zanjan)

در هر گونه از تحليل داده­هاي جغرافيايي تعريف واحد پايه براي مطالعه اثرات مستقيم بر نتايج دارد. مسئله اساسي در مطالعات فضايي، ارائه تعريف دقيق از واحدهاي فضايي تحت مطالعه مي­باشد. ضرورت تعريف واحدهاي پايه مطالعه از اين جهت است كه اگر براي مثال رابطه سطح درآمد و ميزان ارتكاب به جرم را يك­بار در سطح واحدهاي همسايگي و بار ديگر در سطح مناطق شهري مورد بررسي قرار دهيم نتايج متفاوتي حاصل خواهد شد. اين مشكل از اين جهت به وجود مي­آيد كه داده­هاي اوليه (براي مثال سرشماري) در سطح بلوك­هاي آماري منتشر مي­شوند و ما مجبور به تركيب اين داده­ها در مقياس واحد همسايگي يا مناطق شهري يا هر الگوي پايه ديگر براي مطالعه هستيم. از آنجايي كه انتخاب اين واحدهاي پايه قاعده خاصي ندارد و اختياري است نتايج متفاوتي به دست مي­آيد. در واقع نتايج تحليل­هاي آماري مستقل از مقياس واحد پايه مطالعاتي نمي­باشد. اين مسئله اولين بار توسط جلك و بيل[1] تحت عنوان مسئله واحدهاي فضايي متغير شناسايي شد. هدف از اين پژوهش شناسايي واحد پايه فضايي است كه پس از تركيب داده­ها در آن واحد، كمترين انحراف نسبت به داده­هاي اوليه داشته باشد. روش تحقيق مقايسه­اي تطبيقي مي­باشد و از لايه­هاي رقومي بلوك­هاي آماري براي انجام تحليل آماري بهره­برداري شده است. در اين پژوهش سه واحد پايه بر مبناي شبكه معابر، محلات شهري و الگوي راست گوشه انتخاب و با استفاده از 20 شاخص جمعيتي و پارامترهاي مركزي و پراكندگي و همبستگي تأثير مسئله واحدهاي فضايي متغير (MAUP) مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج گوياي اين است كه واحد پايه راست گوشه كمتر تحت تأثير MAUP قرار مي­گيرد

In any type of geographic data analysis defining the primary unit has direct effect on the results. The key point in spatial studies is the exact definition of areal units. The necessity of defining the basic unit of study is that for instance if once we examine the relationship between income and crime rate in the neighborhood unit and again in the level of urban area, different results will be obtained. This problem originates from the fact that raw data (e.g. census) are shown in the census block format. So we have to aggregate this data into neighborhood units and urban areas or any other basic unit for our study. Since the choice of these basic units does not have any rule and is arbitrary, different results will be obtained. In fact results of statistical analysis are not independent of the scale at which analysis has been done. This problem was first identified by Gehlke and Biehlin as modifiable areal unit problem (MAUP). The purpose of this study is to identify the basic areal units which make the least bias in raw data after data aggregation in the unit. We have applied a comparative research method and layers of census blocks are utilized for statistical analysis. In this article, we have selected three basic units based on urban network, urban locality and fishnet as well as using twenty demographic indicators and measures of central dispersion and correlation to examine the effect of MAUP. The results indicate that rectangular base unit is less affected by the MAUP.