بررسي راهكارهاي زيبا‌شناسي كلامي در ترجمه زبان‌ممنوعه رمان "بداية و نهاية" نجيب محفوظ

A Study of Verbal Aesthetics in Translating the Forbidden Language of “Bedaya v Nahaya” Novel by Naguib Mahfouz

يكي از راهكارهاي مناسب در ترجمه ممنوعيت‌هاي زباني متون ادبي از عربي به فارسي، كاربرد شگردهاي «زيباشناسي‌كلامي» است. اين راهكار را مي‌توان به گونه‌اي ديگر، بومي‌سازي ناميد؛ اين امر به مفهوم آن است كه هنجارها و ارزش‌هاي موجود در متن زبان مبدأ و عناصر مربوط به آنها را به صورت مناسبي درمي‌آورد. از آنجا كه يكي از راه‌هاي ارزيابيِ فرهنگي آثار ادبي ترجمه‌شده به فارسي، شناخت و تحليل شيوه‌هاي زيباشناسي‌كلامي در تعبيرهاي ناخوشايند آن است، در پژوهش پيش‌رو تلاش بر آن است با تكيه‌بر روش توصيفي- تحليلي، راهكارهاي زيباسازي‌كلامي در ترجمة واژگان ناخوشايند زبان عربي به ويژه در ترجمه ممنوعيت‌هاي زباني رمان "بداية و نهاية" اثر نجيب محفوظ مورد كاوش قرار گيرد و تا جاي امكان واژ‌ه‌ها و جمله‌ها از ممنوعه‌بودن درآيند و راهبردهايي براي معادل‌گزيني آن ارائه شود . اين رمان برگزيده شد؛ زيرا نمودهاي ممنوعه‌زباني نسبتاً بسياري در آن ديده مي‌شود. در اين پژوهش از تقسيم‌بندي گونه‌هاي زبان ممنوعه در پژوهش شريفي و دارچينيان (1388) استفاده مي‌كنيم كه به مواردي چون واژ‌ه‌هاي مرتبط با روابط خصوصي زن و مرد، دختر و پسر پيش از ازدواج و... اشاره مي‌كند. پس از در نظر گرفتن چارچوب نظري و عملي براي يافتن نمود زبان ممنوعه در زبان فارسي، از تقسيم بندي خوشسليقه و همكاران (2018) بهره‌‌مي‌بريم. نتايج پژوهش در 5 راهكار اصلي در ترجمه ممنوعيت‌هاي زباني رمان بداية و نهاية، نشان از ان دارد كه: جانشيني با (33%) و حفظ، با (32%) به ترتيب پربسامدترين وحذف با (4%) كم بسامدترين شگرد در ترجمه پيشنهادي اين رمان است.

One of the appropriate solutions in translating the linguistic prohibitions of literary texts from Arabic to Persian is the use of "theological aesthetics" techniques. This technique is used by linguists as a verbal strategy in studies of language prohibitions. translated. Since one of the ways to culturally evaluate literary works translated into Persian is to recognize and analyze the methods of verbal aesthetics in its unpleasant interpretations. In particular, the translation of the linguistic prohibitions of the novel "The Beginning and the End" by Najib Mahfouz should be explored and words and sentences should be prohibited as much as possible and strategies should be provided for their equivalence. This novel was chosen; Because there are relatively many forbidden expressions of language in it. In this study, we use the division of forbidden language types in Sharifi and Darchinian (2009) research, which refers to items such as words related to the private relations of men and women, girls and boys before marriage, and so on. After considering the theoretical and practical framework for finding the manifestation of the forbidden language in Persian, we use the division of good taste and colleagues (2018). The results of research in 5 main strategies in translating the linguistic prohibitions of the initial and final novel, the results show that: replacement with (33%) and preservation, with (32%) the most frequent and "elimination" with (4%) the least frequent trick in The proposed translation of this novel.