تحليل تعارضات فراروي برنامه‌ريزي بافت‌هاي تاريخي شهري بر پايۀ نظريۀ زمينه‌اي (مورد پژوهي: بافت تاريخي شهرري)

An Analysis of Conflicts in The Face of Urban Historic Areas Planning Based Upon Grounded Theory (Case Study: Historic Area of Rey City in Tehran)

بافت هاي تاريخي شهري به مثابه سند زنده تاريخ گذشتگان و عامل هويت بخشي اجتماعات، عرصه سكونت و فعاليت گستره وسيعي از ذي نفعان با اهداف و منافع متفاوت و بعضا متضاد و بستر دو نيروي متعارض «توسعه» و «حفاظت» هستند كه زمينه بروز انواع مختلف تعارض را فراهم آورده اند. هدف پژوهش حاضر، واكاوي و شناخت تعارضات موجود در برنامه ريزي بافت هاي تاريخي شهري است تا از رهگذر آن، زمينه مديريت و حل تعارض فراهم شود. اين پژوهش از نوع كيفي است كه داده هاي موردنياز آن با استفاده از روش نمونه گيري گلوله برفي، تحليل اسنادي و مصاحبه عميق گردآوري و در چارچوب نظريه زمينه اي تحليل شده است. يافته ها نشان مي دهد مهم ترين تعارضات فراروي برنامه ريزي بافت تاريخي شهرري، «تعارض توسعه و حفاظت»، «تعارض منافع ذي نفعان»، «تعارض فضايي-كالبدي»، «تعارض زيست محيطي» و «تعارض اجتماعي» است كه در سه دسته كلان «تعارضات دروني»، «تعارضات ناشي از برنامه هاي حفاظت» و «تعارضات ناشي از طرح هاي توسعه شهري» طبقه بندي مي شوند. ضعف نظام برنامه ريزي حفاظت و مديريت بافت تاريخي كشور و ناكارآمدي نظام برنامه ريزي و مديريت توسعه در بافت تاريخي در سطح تصميم گيري، مهم ترين علل بروز تقابل نيروهاي حفاظت و توسعه در بافت هاي تاريخي هستند كه به ظهور تعارضات ثانويه در سطح عملياتي منجر مي شوند. شناخت تعارضات و علل بروز آن، گذار از رويكردهاي حفاظت شهري قدرت مبنا به سمت رويكردهاي ذي نفع مبنا، به كارگيري رويكردهايي نظير حفاظت حساس به تعارض، حق به ميراث و يكپارچگي حفاظت شهري در بستر گسترده تر برنامه ريزي شهري در سطح سياست گذاري مي تواند به حل تعارضات موجود و تحقق توسعه تعاملي حفاظت گرا در بافت هاي تاريخي منجر شود.

Urban historic area as a living witness of the history of the past and the main factor in community identity is a context for residency and activities of a wide range of stakeholders with different and sometimes conflicting goals and interests and a platform for conflicting forces of "development" and "conservation" that leads to different types of conflicts. This paper tries to identify and analyze conflicts toward planning of urban historic areas as a basis for conflict management. This study is qualitative that the required data has been collected by snowball sampling, record/document analysis and in-depth interviews and analyzed based upon grounded theory. Findings show that the key conflicts toward planning of urban historic area of Rey include “conflict between conservation and development”, “stakeholder conflict”, “spatial conflict”, “environmental conflict” and “social conflict” that can be classified in three categories including “conflicts in urban historic areas”, “conflicts through conservation plans” and “conflicts through urban development plans”. The weakness of conservation planning and management system and the inefficiency of development planning and management system in historic areas at decision-making level are the key factors in the confrontation of development and conservation that lead to the emergence of secondary conflicts at operational level. Identifying conflicts and causes, moving from power-based urban conservation approaches toward stakeholder-based approaches, using approaches like conflict-sensitive conservation, right to heritage and integrating urban conservation into broader context of urban planning at policy-making level can result in conflict resolution and conservation-led integrative development at operational level in historic areas.