مطالعۀ تاكسونومي عددي جنس Artemisia L.(Asteraceae) در استان اصفهان

A Numerical Taxonomic Study of the Genus Artemisia L. (Asteraceae) in Isfahan Province

Artemisia L. بزرگ‌ترين جنس قبيلۀ Anthemideaeو يكي از جنس‌هاي بزرگ در خانوادۀAsteraceae است. در سطح جهاني، تعداد گونه‌هاي اين جنس بيش از 500 گونه است كه در كشور ايران 34 گونه و در استان اصفهان هشت گونه از آن گزارش شده است. پراكنش وسيع گونه‌هاي Artemisia در ايران، اين جنس را عنصر غالب رويشگاههاي ايراني - توراني كرده است. به‌‌منظور مطالعات ريخت‌شناسي جنس Artemisia، صفات كمي و كيفي مربوط به ساختارهاي زايشي و رويشي گياه در 64 نمونۀ‌ مطالعه‌‌شده، جمع‌‌آوري شد؛ سپس براساس صفات ريخت‌شناسي استخراج‌‌شده از گونه‌ها و با استفاده از نرم‌‌افزارهاي 6.5 GenAlExو2.02 NTsys نمودارهاي خوشه‌اي و تجزيه به مؤلفۀ اصلي(PCoA) رسم شد. در نمودار خوشه‌اي، گونه‌هاي سه زيرجنسSeriphidium Besser ex Less. ، Dracunculus Besser Rydb. و Artemisia در خوشه‌هاي مجزا و در كنار هم قرار گرفتند و نتايج پژوهش حاضر نشان داد برخي صفات مانند جنسيت و حالت گل‌هاي كلاپرك، وضعيت كرك در ساقه و نهنج، وجودداشتن يا وجودنداشتن دمبرگ برگ‌هاي قاعده‌اي و مياني، وضعيت كرك در دو طرف سطح برگ و نيز شكل برگه‌هاي بيروني و پوشش كركي آنها، ارزش تاكسونوميكي بيشتري دارند. درنهايت، كليد شناسايي گونه‌هاي Artemisia استان اصفهان تهيه شد.

Artemisia L. is the largest genus of the Anthemideae tribe and one of the largest genera in the family Asteraceae. Globally, the number of species of this genus has been more than 500 species, of which 34 species have been reported in Iran and 8 species in Isfahan province. The wide distribution of Artemisia species in Iran makes this genus one of the main elements of the Irano-Turanian region. In order to morphologically investigate the genus Artemisia, quantitative and qualitative characters related to reproductive and vegetative structures of this plant were collected in 64 samples. Based on morphological characters resulted from the specimens using GenAlEx 6.5 and NTsys 2.02 software, cluster diagrams and principal component analysis (PCoA) were drawn. In the cluster diagram, the Seriphidium Besser ex Less. Dracunculus Besser Rydb. and Artemisia subgenera were placed in separate clusters and next to each other. The results of the present study showed that some traits such as gender and situation of flowers in the capitulum, indumentum of the stem and receptacle, the situation of petiole at the basal and middle leaves, trichrome on both sides of the leaf surface, and the shape of outer phyllaries and their indumentum have more taxonomic value. Finally, an identification key of the Artemisia species in Isfahan province was provided.