تحليل كيفي ادراك اتمسفري در تجربه معماري (نمونه موردي: آثار منتخب معماري معاصر ايران)

Qualitative analysis of atmospheric perception in the architectural experience (Case study: Selected works of contemporary Iranian architecture

مبحث ادراك اتمسفري در معماري به‌عنوان يك راهكار مناسب از هم‌زيستي عاطفي انسان در تعامل با مكان، نوعي گفتمان پديدارشناسانه با رويكرد به زيبايي‌شناختي نوين است. اين پژوهش به جايگاه بدن در فرايند ادراك حسي اتمسفري از منظر پديدارشناسي ادراك مرلوپونتي مي‌پردازد. روش اين پژوهش، كيفي و تحليلي و تفسيري با زمينه پديدارشناسي ادراكات حسي بدنمند و از منظر انديشه‌هاي مرلوپونتي و همچنين با روش كدگذاري آزاد، محوري و گزينشي انتخاب‌شده است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه ادراك اتمسفري منجر به تقويت رابطه ميان تجربه واقعي و ابعاد ذهني مي‌گردد تا از دل اين احساس تقويت‌شده، تجربه‌اي ژرف از فضا و زمان، فراروي مخاطب حادث شود و در توضيح معناي معمارانه نقش ايفا مي‌كند. همگرايي قابليت‌هاي ادراكي بامعناي جسماني، از فروكاهيدن اثر معماري به فرماليسم صرف و تركيب‌بندي‌هاي اغواگرايانه كه از هرگونه منطق مادي و تجربه وجودي خالي‌شده است، جلوگيري مي‌كند. لذا از طريق ادراك پيشاتاملي و بلاواسطه در بستري از اتمسفر معمارانه، چهارچوب‌ها، افق‌ها و عرصه‌هاي براي تجربه كردن و فهم جهان بر ما گشوده مي‌شود.نتيجه اين پژوهش حاكي از آن است كه ادراك اتمسفري از طريق يكي شدن مخاطب با فضا و ادغام ادراك حافظه و تخيل در فرايندي بدني رخ مي‌دهد و ماهيت شهودي و بدنمندي دارد و قابليت اثر معماري را در همراه ساختن و جهت‌دهي رفتار مخاطبان برجسته مي‌كند. مؤلفه‌هايي همچون ماده و بافت، نور و سايه، توده و جرم، هندسه و مقياس، بستر و زمينه پيراموني، جزييات معماري و اقليم در فرايند خلق ادراك اتمسفري نقش تعيين‌كننده‌اي ايفا مي‌كنند.

The issue of atmospheric perception in architecture as a suitable solution of human emotional coexistence in interaction with place is a kind of phenomenological discourse with a new aesthetic approach.This study deals with the position of the body in the process of atmospheric sensory perception from the perspective of Merleau-Ponty perception. . The method of this research is qualitative, analytical and interpretive with the field of phenomenology of bodily sensory perceptions and has been selected from the perspective of Merleau-Ponty ideas as well as free, axial and selective coding methods.In the present study, in-depth interviews have been used to explore the components of creating the atmosphere of the place through bodily perception and the heart of the interviewees' response. The research findings are based on the fact that atmospheric perception leads to strengthening the relationship between real experience and mental dimensions so that from this reinforced feeling, deep experiences of space and time occur before the audience and play a role in explaining the architectural meaning. The result shows that atmospheric perception occurs through the integration of the audience with space and the integration of memory and imagination in a bodily process and has an intuitive and physical nature and highlights the ability of the architectural effect in creating and directing the behavior of the audience. Components such as matter and texture, light and shadow, mass, geometry and scale, context and context, architectural details and climate play a decisive role in the process of creating atmospheric perception.