مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تأثير نيتروژن و ضايعات خاك‌اره بر شاخص‌هاي كيفيت خاك در كشت لوبيا چيتي

چكيده فارسي :

كمبود مواد آلي در بيش‌تر خاك‌هاي ايران موجب پديد آمدن مشكلاتي از قبيل ناپايداري ساختمان خاك، كاهش محصول و در نتيجه تخريب اراضي كشاورزي شده است. يكي از روش‌هاي بهبود كيفيت خاك و ارتقاء ميزان توليد، استفاده از مواد زائد صنعتي ارزان قيمت مانند خاك‌اره ميباشد. خاك‌اره به دليل هدايت الكتريكي پائين، محتواي كم فلزات سنگين، توانايي ايجاد خلل و فرج و هوادهي بهتر و ظرفيت نگهداشت بالاي آب، مي‌تواند به‌عنوان يكي از گزينهها جهت بهبود خواص فيزيكي و كيفيت خاك باشد. بنابراين هدف از انجام اين پژوهش بررسي تأثير نيتروژن و ضايعات خاك‌اره بر شاخص‌هاي كيفيت خاك در كشت لوبيا چيتي ميباشد. روش پژوهش: آزمايش به‌صورت اسلپيت پلات در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شهرستان خوي اجرا گرديد. خاك‌اره در چهار سطح صفر، پنج، 10 و 15 تن در هكتار به‌عنوان فاكتور اصلي و كود نيتروژني اوره در سه سطح، 75، 150 و 225 كيلوگرم در هكتار به‌عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شد. خاك‌اره و نصف كود نيتروژني مطابق تيمارهاي آزمايش همزمان با آماده‌سازي كرتها مصرف و با خاك مخلوط شد. باقيمانده كود نيتروژني در مراحل استقرار كامل گياه و شروع گلدهي مصرف شد. مطابق نتايج آزمون خاك كودهاي پتاسيمي و فسفري در خاك مصرف نشد. صفات تعداد نيام در بوته، عملكرد دانه، شاخص برداشت و پروتئين در لوبيا اندازه‌گيري شد و پس از برداشت محصول برخي از شاخص‌هاي كيفيت خاك شامل كربن آلي، تخلخل، درصد اشباع رطوبتي، FC، PWP، جرم مخصوص حقيقي و ظاهري و ميانگين وزني قطر خاكدانه تر (MWDwet) اندازهگيري شد. يافته‌ها: ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺧﺎك اره و ﮐﻮد ﻧﯿﺘﺮوژﻧﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻌﻨﯽ داري ﺑﺮ ﺻﻔﺎت ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻟﻮﺑﯿﺎ و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺧﺎك داﺷﺖ. ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ در ﺳﻄﻮح ﻫﺮ دو ﻓﺎﮐﺘﻮر ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺻﻔﺎت ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻫﺎ، ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد داﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان 1302 ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم در ﻫﮑﺘﺎر ﺑﺎ ﻣﺼﺮف 225 ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم در ﻫﮑﺘﺎر اوره ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﻮح 150 و 75 ﮐﯿﻠﻮﮔﺮﻣﯽ آن ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ 9 و 44 درﺻﺪ اﻓﺰاﯾﺶ داﺷﺖ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺼﺮف ﺧﺎك اره، ﮐﻠﯿﻪ ﺻﻔﺎت ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺧﺎك ارﺗﻘﺎء ﯾﺎﻓﺖ و ﭼﻨﯿﻦ روﻧﺪي در ﻣﺼﺮف ﮐﻮد ﻧﯿﺘﺮوژﻧﯽ در ﺑﺮﺧﯽ ﺻﻔﺎت ﻫﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ. در ﺳﻄﻮح ﺧﺎكاره ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﻪ ﻣﯿﺰان 1269/2 ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم در ﻫﮑﺘﺎر ﺑﺎ ﻣﺼﺮف 15 ﺗﻦ در ﻫﮑﺘﺎر ﺧﺎك اره ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﯿﻤﺎر ﻋﺪم ﻣﺼﺮف آن 21/2 درﺻﺪ اﻓﺰاﯾﺶ داﺷﺖ. از ﻟﺤﺎظ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺧﺎك، ﺧﺎك اره ﺑﺮ ﮐﻠﯿﻪ از لحاظ خصوصيات خاك، خاك‌اره بر كليه صفات مورد بررسي و كود نيتروژني بر كربن آلي، جرم مخصوص ظاهري و MWDwet تأثير معني‌داري داشت. نتيجه گيري: كاربرد خاك‌اره به‌عنوان ماده آلي تأثير مثبت بر خواص فيزيك و شيميايي مورد مطالعه خاك داشت، بهطوريكه كاربرد آن در خاك، باعث بهبود تخلخل، كربن آلي و افزايش محتواي آب خاك در حالت ظرفيت زراعي و نقطه پژمردگي دائم شد. بنابراين خاك‌اره مي‌تواند به‌عنوان يك كود آلي مناسب و مقرون به‌صرفه و هم‌چنين براي جبران كمبود مواد آلي در خاك و به دنبال آن بهبود شرايط نامناسب خاك استفاده شود.

چكيده لاتين :

The use of agricultural and industrial wastes as a organic materials are increased. In order to evaluate of the effect of sawdust and nitrogen on soil quality indices under bean cultivation, an experiment was conducted on split plot with RCBD design with three replications. Sawdust in 4 levels 0, 5, 10 and 15 ton/ha as a main factor and nitrogen fertilizer in 3 levels 75, 150 and 225 kg/ha. and then mixed with soil. In the use of nitrogen,the maximum grain yield was 1302.8 kg/ha were obtained of 225 kg/ha of urea application. In traits of soil properties, sawdust in all traits and nitrogen fertilizer on some traits had meaningful effects. With increasing of sawdust, all of trait increased, but the increasing of traits with increasing of nitrogen showed some of traits. The investigating of rates of sawdust on MWDwet showed the difference between 5 and 10 ton/ha of sawdust was not significant, but by applying of 15 ton/ha difference and was significant. The maximum effect of MWDwet was 0.84 mm were obtained of 15 ton/ha of sawdust, in compared with 10 ton/ ha and control increasing was 100 and 265% respectively. This research indicates that sawdust as an organic conditioner and nitrogen fertilizer improved the quality of soil and the use of this treatments increased porosity, water holding capacity in FC and PWP points and organic carbon. Thus, sawdust can be used as a suitable organic fertilizer to improve the organic matter of soil and unsuitable condition of soil.