در باب روش علمي و دانش اجتماعي

On the Scientific Method and Social Sciences

در ميان نزاع‌هاي پردامنۀ روش‌شناختي، ايضاح مفهوم «روش علمي» كم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. در مقالۀ حاضر تلاش كرده‌ام تلقي روشني از روش علمي ارائه كنم. اين تلقي به دو مفهوم «بايد و نبايدهاي توصيفي» و «اهداف شناختي» گره خورده است. به تبع، اين دو مفهوم را به تفصيل بررسي نموده و مورد بحث قرار داده‌ام. در بخش بعد، رابطۀ ميان منطق و روش علمي را توضيح داده‌ام؛ طبق تلقي ارائه‌شده در اين مقاله، تفاوت اصلي منطق و روشِ علمي به گسترۀ هدف شناختي آن‌ها برمي‌گردد. منطق شرط لازم هر نوع شناختي است، امّا روشِ علمي شرطِ حصول شناخت در حيطه‌اي خاص است. سپس در باب رابطۀ روش علمي و اخلاق بحث كرده‌ام و رابطۀ ميان منطق، اخلاق و روشِ علمي توضيح داده شده است. سرانجام، برخي لوازم تصوير ارائه‌شده از روش در حوزۀ علوم اجتماعي پي‌گيري شده است.

Amongst longstanding, and sometimes vexing debates around the scientific method, the explication, and analysis of the concept of method received scant attention. In this paper, I have tried to suggest a clear account of the method. My proposed account is closely tied to the concepts of “descriptive ought/ought not” and “cognitive purposes”. In consequence, I have pinned down these two concepts. In the next section, I have indicated how logic is related to the scientific method. According to my suggestion, the logic differs from the scientific method in that the former fulfills a more general and comprehensive cognitive purpose than the latter. Logic is a precondition for gaining any sort of knowledge, that is, knowledge as such. On the contrary, the scientific method is required to obtain proper knowledge in a specific domain. Then, I have considered the sorts of relation there might be between ethics and the scientific method. In the last section, I have got into considering what my suggestions yield to when applied to social science.