تحليل زمان روايت آثار بيضايي بر اساس آراي «ژرار ژنت»؛ مطالعه‌ موردي نمايشنامه‌ «هشتمين سفرسندباد» و فيلمنامه هاي «آينه هاي روبه‌رو» و «پرده نئي»

Analysis of the Narration Time of Beyzayi Works Based on the Views of Gerard Genette A Case Study of the Play "The Eighth Voyage of Sinbad" and Screenplays of "Facing Mirrors" and "Reed Curtain"

بهرام بيضايي از مهترين هنرمندان عرصه‌ درام در ايران است. با اين‌حال باگذشت نزديك به 60 سال از فعاليت هنريِ بيضايي و در هياهوي مخالفان و موافقان آثارش، آن‌چه به چشم و گوش مي‌رسد سخن از چه گفتن‌ها ي آثارش بوده: از نقدهاي اسطوره نگرانه و تاريخي تا نقدهاي فمينيستي و سياسي كه آثارش را در بردار سياستِ زمانه تأويل، تفسير و نقد مي‌كنند. در اين مقاله سعي مي‌شود سه اثرِ بيضايي شاملِ «هشتمين سفرسندباد»، «پرده نئي» و«آينه­هاي روبه رو» از منظر شكل روايت بررسي شود. فيلمنامه‌هاي بيضايي، نوشته‌هايي هستند كه پيش از آن‌كه امكان ساخته شدن يابند چاپ مي‌شوند.از اين منظر با پديده‌اي منحصر به‌فرد مواجهيم كه امكان دسترسي، تحقيق و بررسي خودِ فيلمنامه- حتي پيش از ساختِ فيلم- را در اختيار محققان فارسي‌زبان قرار مي‌دهد. راهي كه براي تبيين و بررسيِ اين آثار درنظرگرفته شده است بررسي شيوه­ي روايت و به‌طور خاص، زمانِ روايت با اتكا به آراي «ژرار ژنت»، روايت شناس ساختارگراي فرانسوي است. هدف اين مقاله، بررسيِ رابطه­ زمان و عليت به عنوان پايه‌هاي روايت در آثار بيضايي و تبيين چگونگي نگاهِ او به هستي، با تمركز بر شكلِ آثارش است.

Bahram Beizayi is one of the most important artists in the field of drama in Iran. Nevertheless, after nearly 60 years of Beizai's artistic activity, and in the tumult of opponents and proponents of his works, what can be seen and heard is about what he says, not how he says: from mythological and historical critiques to feminist and political critiques that interpret his works in the politics of the time. In this article, we try to examine 3 elliptical works including "The Eighth Voyage of Sindbad", " Reed Curtain" and "Facing Mirrors" from the perspective of narrative form. Elliptical screenplays are writings that are published before they can be made. From this perspective, we encounter a unique phenomenon that allows screenwriters to access, research and study the screenplay itself - even before the film is made. The way to explain and examine these works is to examine the narrative style and, in particular, the timing of the narrative, relying on the views of Gerard Genette, the French structuralist narrator. The purpose of this article is to study the relationship between time and causality as the basis of a narrative in Elliptical works and to explain how he views the universe, focusing on the form of his works.